VAN SPECERIJEN NAAR VITAMINES
Huis Sweedenrijck
Herengracht 462 - Handelshuis Van Eeghen
Koos de Wilt voor het boek Grachtenhuizen
Op de balustrade van het dubbele grachtenhuis staan aan weerszijde van het wapen van de eerste bewoner twee beelden: links de godin van de Welvaart, Pallas Athena met een hoorn des overvloeds, en rechts Mercurius die de Handel vertegenwoordigt. Ze zijn zeer toepasselijk voor de activiteiten van de afgelopen eeuwen in het grachtenhuis, het een-na-laatste huis voor de knik in de Gouden Bocht op de hoek van de Nieuwe Spiegelstraat en de Herengracht. De gegroefde zandstenen gevel in Dortsman-stijl heeft nog steeds de fraaie ingangspartij met pilasters, een Dorisch portiek met vrouwenbeelden van Geloof en Liefde, vier zolderlichten en een frontale stoep. Door de eeuwen heen is er nauwelijks iets veranderd. Als je de trap bestijgt en door de 19de-eeuwse empire deur binnenwandelt, beland je in de 18de eeuw met een imposante hal van witmarmer en sierlijk stucwerk.
Huis Sweedenrijck is tussen 1665 en 1671 gebouwd in opdracht van de gereformeerde koopman Guilliam Sweedenryck (1633-1691). De familie hield het huis tot 1749 in eigendom en daarna volgde een lange rij van voorname en vermogende bewoners. Eén ervan is de succesvolle destillateur, houthandelaar en kunstverzamelaar Gerrit Braamcamp (1699-1771) die het huis in 1758 aankocht en er een nieuwe "sael" in liet bouwen voor zijn internationaal vermaarde collectie van schilderijen, tekeningen en kunstvoorwerpen. De collectie bestond uit 380 werken en 24 ervan waren van de schilder Jacob Xavery (1736-1771), zoon van de Haagse hofbeeldhouwer Jan Baptist Xavery. Deze behangselschilder die veel landschappen schilderde maakte ook het plafondreliëf van de voorkamer. De behangschilder Jurriaen Andriessen (1742-1819) schilderde hier in de achterkamer het bovendeurstuk. In deze tijd had het grachtenhuis ook wel de naam ‘Het huis met de slangen’, aangezien de bovenste banden van het stoephek de vorm hadden van slangen.
De komst in 1662 van de doopsgezinde Jacob van Eeghen (1631-1697) naar Amsterdam wordt gezien als de start van het handelshuis Van Eeghen.
Iets minder dan een eeuw later, in 1849, kocht de koopman Jan van Eeghen (1816-1865) het grachtenhuis voor 40.000 gulden en vanaf dat moment zou het huis in handen van de familie blijven tot op de dag van vandaag. Het handelshuis Van Eeghen & Co is er van 1850 tot 1895 kantoor gaan houden en na het overlijden van Jan in 1865 ging zijn tweede vrouw, Henriëtte Louise Labouchère, een dochter van een koopman van aanzien, er wonen met haar beide zoons en vijf dochters. Ook werd ze firmant in het handelshuis. Handelshuis Van Eeghen had toen al een lange geschiedenis. De komst in 1662 van de doopsgezinde Jacob van Eeghen (1631-1697) naar Amsterdam wordt gezien als de start van het handelshuis. Jacob was een voorzichtige en degelijke zakenman die handelde in linnen en laken, zoals zijn vader dat deed in het Vlaamse Aardenburg, en voegde daar lijnzaad en zout aan toe. Vanaf dat moment werden ingrediënten van voeding verhandeld door de familie. Het handelshuis bloeide mee en in de 18de en 19de eeuw groeide uit tot een van de belangrijkste ondernemingen van het land.
Een van de grote namen in die geschiedenis van het bedrijf, en ook bewoner van Herengracht 462, was de ordelijke en enigszins kortaangebonden Samuel Pieter van Eeghen (1853-1934), ofwel 'S.P'., zoals hij op kantoor werd genoemd. S.P. Van Eghen was lid van de Provinciale Staten, voorzitter van de Amsterdamse Kamer van Koophandel en echtgenoot van de Hervormde jonkvrouw Olga Catharina Antoinette van Loon (1856-1936). Samen met zijn zwager jonkheer Willem Hendrik van Loon hadden de heren het financiële en zakenleven in Amsterdam onder controle, Van Loon op de effectenbeurs en Van Eghen door zijn commissariaten. Het kantoor van het handelshuis was gevestigd op 464 en het gezin Van Eeghen woonde ernaast, op 462. Na het overlijden van S.P. Van Eeghen en Olga van Loon werd nummer 462 kantoor het Handelshuis en nummer 464 kantoor van het Bankiershuis en dat bleef zo een aantal decennia.
Huis Sweedenrijck op nummer 462, werd in 1962 voor 325.000 gulden aangekocht door een vennootschap van de familie Van Eeghen.
In 1962 werden de bankactiviteiten afgestoten. Het hoekpand op de Herengracht 464 werd verkocht en kwam later in handen van het advocatenkantoor Moszkowicz. Huis Sweedenrijck op nummer 462, werd vervolgens voor 325.000 gulden aangekocht door een vennootschap van de familie Van Eeghen. Inmiddels bestaat het handelsbedrijf 350 jaar en behoort tot de vijftig oudste familiebedrijven ter wereld. Na een aantal reorganisaties houdt het Handelshuis Van Eeghen op de derde verdieping van Herengracht 462 kantoor. De rest van het enorme pand wordt verhuurd aan een advocatenkantoor, een neef en een fiscalist. Vorig jaar nam Willems jongere neef Jeroen van Eeghen, de vijftiende generatie inmiddels, het roer over en gaat, net als zijn voorouders, verder met het wereldwijd inkopen van voedingsingrediënten om ze vervolgens in Europa te verhandelen. Waren het in vroeger tijden specerijenhandel met de Baltische staten, Nederlands-Indië en Noord- en Zuid-America en Afrika. inmiddels is het bedrijf nog steeds wereldwijd actief in zogenaamde 'new spices', ofwel vitamines, mineralen en vetzuren. Nog steeds vergelijkbare producten en nog steeds vanuit het vertrouwde Huis Sweedenrijck in de Gouden Bocht.
[2015]