Wandeling met curator Reinout van den Bergh van het BredaPhoto 2020
‘Van buiten mensen naar binnen trekken’
BredaPhoto 2020 is het grootste fotofestival van de Benelux dat om het jaar plaatsvindt op aansprekende binnen- en buitenlocaties in Breda. In zeven weken tonen nationale en internationale topfotografen - samen met nieuw talent - hun werk. Curator Reinout van den Bergh (1957) wandelt langs de verschillende plekken van het festival, en vertelt ondertussen over zijn stad en zijn werk. Koos de Wilt voor COLLECT
De wandeling begint in de Grote Kerk waar een jong orgeltalent zijn best doet de bijna vierduizend pijpen tegelijkertijd te gebruiken. Reinout van den Bergh zet een luide stem op als hij vertelt over zijn fotofestival dat voor een deel hier zal plaatsvinden. ‘In 2005 had ik in Breda mijn tentoonstelling Factories, in samenwerking met beeldend kunstenaar Huib Fens, over het industrieel erfgoed van Europa in de Backer en Rueb hallen. Het is in die tijd dat ik werd gevraagd om BredaPhoto, dat al in 2003 was gestart, mede te organiseren. Dat zag ik wel zitten, maar ik wilde dan wel naar buiten. Ik deed veel projecten over ontwikkelingssamenwerking en daarbij was het steeds de bedoeling zoveel mogelijk mensen te raken. Ook met het fotofestival wilde ik nieuwe doelgroepen aanspreken en daarom moet je naar buiten gaan om zo mensen naar binnen te halen. Dat is het festival geworden zoals mensen dat nu kennen. Om de twee jaar vindt het festival steeds op verschillende plekken tegelijkertijd in de stad plaats, dit keer in de Grote Kerk, Het Stedelijk Museum, het oude KPN-gebouw en het Chassé park. Hier in de kerk komt een fototentoonstelling met twintig Chinese fotografen onder curatie van twee in China wonende curatoren He Yining en Ruben Lundgren. De foto’s moeten het hedendaagse China overbrengen, waarbij de contradicties en de diversiteit van de Volksrepubliek in beeld worden gebracht.’
Onder luide klanken van het orgel, loopt Van den Bergh naar de hoofdingang van de kerk. ‘Hier’, zo vertelt de curator, ‘worden tijdens het festival de bezoekers vanaf de gewone ingang van de kerk, via een eenrichtingsverkeer route naar deze koninklijk uitgang geleid. Zo is alles geheel coronaproof.’ Tussen de kapellen klopt de curator op de deur van de kamer van de nieuwe directeur van de kerk, Marieke Wiegel. De Onze-Lieve-Vrouwekerk moet een plek worden waar meer hedendaagse kunst zal worden getoond, waaronder de fotografie van BredaPhoto. De cultureel manager en curator heeft grootse plannen. ‘De kerk moet vooral een plek worden waar datgene waar de kerk voor staat verbonden wordt met zaken die te maken hebben met waarden als verdieping, duiding, inclusiviteit en openheid’, aldus Wiegel. ‘In de kerk krijgt de kunst een extra lading.’
Eboundja
De fotograaf loopt de kerk uit over de Grote Markt richting Veemarktstraat en vertelt hoe hij ooit vanuit Wageningen in Breda is beland. ‘Ik ben hier in 1977 gekomen om aan de Academie voor Beeldende Kunsten St. Joost fotografie en audiovisuele vormgeving te studeren. Na mijn studie woonde ik hier, maar was vaak en langdurig weg voor de ontwikkelingsprojecten overal in de wereld. Ik werkte voor verschillende ministeries, het Koninklijk Instituut voor de Tropen en verscheidene etnografische musea en ontwikkelingsorganisaties.’ In de afgelopen tien jaar werkte de fotograaf, naast BredaPhoto, aan zijn fotoboek Eboundja. Dat net verschenen is. Voor het boek is hij door de jaren heen zeven keer naar het vissersdorpje in Kameroen gegaan. Van den Bergh: ‘Toen de Chinezen daar in het oerwoud ijzererts hadden gevonden, zijn ze begonnen met het bouwen van een zeehaven. De weg die door het dorp - met een barretje, restaurantjes en een plek waar je een liter benzine kan kopen voor je taxibrommer - wordt nu vervangen door een grote snelweg die langs het dorp gaat. Nu sterft het dorpje langzaam uit. Ik heb dat proces de afgelopen tien jaar vastgelegd. Megalomane Chinese projectontwikkelaars hadden de bestaande haven kunnen upgraden, maar hebben ervoor gekozen de president tegemoet te komen om in zijn gebied deze nieuwe haven aan te leggen, met een snelweg dwars door een natuurgebied. Een vorm van corruptie natuurlijk. Ik ben zelf opgepakt tijdens mijn werk daar.’
De internationale en geëngageerde signatuur van het werk van Van den Bergh is ook in het DNA van BredaPhoto terug te vinden
De internationale en geëngageerde signatuur van het werk van Van den Bergh is ook in het DNA van BredaPhoto terug te vinden. Het festival laat hedendaagse fotografie zien aan de hand van internationaal relevant maatschappelijk thema’s met dit jaar het thema: the best of times the worst of times. Van den Bergh: ‘Deze titel is geïnspireerd op de openingsalinea van Tale of two Cities (1859), een boek van Charles Dickens. Een festival over maatschappelijke veranderingen dus, maar nu dan tijdens corona. Niemand weet hoe de wereld van morgen eruit zal komen te zien, zeker nu niet. Een angstaanjagend onzekerheid enerzijds, maar ook eentje met kansen op meer gelijkheid en een bewustere omgang met onze planeet.’
Power to the Models
We lopen de Veemarktstraat af, schuin de Sint Annastraat in, door de prachtige beeldentuin die is aangeboden aan de voormalige burgemeester Willem Merkx, langs het Begijnhof, door Stadspark Valkenberg, langs het Theehuis van kunstenaar John Körmeling op weg naar het Stedelijk museum. Hier in het museum wandelt de curator boven door de vaste collectie en naar beneden langs de tijdelijk tentoonstellingen. Van den Bergh: ‘Hier komt BredaPhoto met een tentoonstelling van de Amsterdamse kunstenaar en curator Jan Hoek. Voor zijn tentoonstelling heeft hij elf modellen, waaronder een Michael Jackson imitator met het downsyndroom, Tiësto en Sylvana Simons, gevraagd hoe ze gefotografeerd worden en door wie. In Power to the Models draait Hoek de machtsverhoudingen tussen fotograaf en model zo radicaal om.’
'Niemand weet hoe de wereld van morgen eruit zal komen te zien, zeker nu niet. Een angstaanjagend onzekerheid enerzijds, maar ook eentje met kansen op meer gelijkheid en een bewustere omgang met onze planeet.’
We wandelen langs de oude kloosterkazerne naar het park met grote grasvelden achter het Chassé Theater. ‘Hierbuiten, op de grasvelden, komt de buitenexpositie, tussen een woonwijk waar de bewoners een oogje in het zeil zullen houden tijdens het festival.’ Vanuit het park loopt Van den Bergh naar de hoek van de Oude Vest en de Kerkstraat waar in het voormalige KPN-gebouw, 2500 vierkante meter ruwe expositieruimte komt. Van de Bergh schuift de automatische oranje poort open aan de Kerkstraat om via het binnen plein de enorme, lege industriële ruimtes binnen te wandelen. ‘We houden de ruimten zoals die nu zijn, lekker ruw dus. Hier komt werk te hangen van gerenommeerde kunstenaars/fotografen en studenten van tien kunstacademies uit Europa, uit Nederland, België, Duitsland, Hongarije, Tsjechië en Finland. De driehonderd studenten van deze academies zijn hier in Breda geweest vorig jaar september bij de kick-off van het International Talent Program van BredaPhoto waar ze hoorden van het thema. Ze hadden bijna een jaar om daar werk voor te maken.’
Op de vloer wordt een compilatie getoond van foto's van mislukte schoonheidsoperaties die kunstenaar Erik Kessels verzameld heeft van internet. Over deze immense print skaten jongeren en beschadigen daarmee de gezichten nog meer.
Van den Bergh stapt in zijn oude J7 Peugeot bus en rijdt door de regen naar andere plekken van de stad die horen bij de inmiddels lange traditie van BredaPhoto. Langs het terrein van Stek, een broedplaats voor creatieve ondernemers en Belcrum Beach het stadsstrand van Breda naar Pier 15 de skatehal. Op de vloer wordt een compilatie van beelden getoond die kunstenaar Erik Kessels verzameld heeft van internet. Een kunstwerk dat laat zien wat er zoal misgaat in de wereld van botox en schoonheidsdokters. Over deze immense print van duizend vierkante meter skaten jongeren gedurende de zeven weken van het festival en beschadigen daarmee de gezichten nog meer. Het project heet dan ook ‘Destroy MY Face'. BredaPhoto had nog meer plannen om ook op het terrein van Brack activiteiten te organiseren. Dat moet in 2022 dan maar gebeuren. Onze nieuwe directeur Fleur van Muiswinkel is er al druk mee bezig.’
In 2020 vindt de negende editie van het BredaPhoto 2020 plaats van 9 september tot en met 25 oktober.