Drs Sarah de Clercq (1971), Managing Director van Sotheby's in Nederland
‘Kunst en geld verdienen met kunst is van alle tijden’
Sotheby’s Amsterdam organiseert geen veilingen meer in Amsterdam. Toch verveelt Managing Director Sarah de Clercq zich bepaald niet. Een gesprek over de kunstmarkt en de activiteiten van het internationale veilinghuis in Amsterdam.
Koos de Wilt voor Collect.
In het portaal van het statige pand van zo’n honderd jaar terug in het chique Oud-Amsterdam twee afbeeldingen van twee recente successen van de Amsterdamse vestiging van Sotheby’s. Niet de minste overigens: een echte Rembrandt en een Rubens. De sfeer binnen is passend bij wat de clientèle wenst: een modern interieur met veel licht en met kunstwerken die in Londen, Parijs of New York geveild zullen gaan worden. Kunsthistoricus Sarah de Clercq verwelkomt haar gast hartelijk. Ze vertelt dat ze haar hele loopbaan doorbracht bij verschillende veilinghuizen. Na haar studie kunstgeschiedenis ging ze in 1997 aan de slag bij het Haagse veilinghuis van Jan Pieter Glerum. In 2000 stapte ze over naar Christie’s Amsterdam waar zij zich opwerkte tot het hoofd van schilderijenveilingen. Toen de leiding in Londen in 2017 besloot geen veilingen meer te organiseren van schilderijen die voor 1950 zijn gemaakt, stapte zij over naar Sotheby's Amsterdam. Begin 2018 begon ze bij de concurrent als de directeur.
‘Jonge mensen met geld die hun huis inrichten willen vooral alleen contemporary art en design.’
Wat is eigenlijk het verschil tussen Christie’s en Sotheby’s?
‘Sotheby’s is beursgenoteerd en Christie’s niet. Bij ons zijn alle cijfers transparant, je weet precies hoe het er voorstaat bij het bedrijf. Voor een klant hoeft dat niet veel uit te maken. Voor die klant gaat het om de kennis en passie van de specialist en de afdeling, hier en in het buitenland. Het gaat om het vertrouwen dat de klant heeft dat jij er alles aan doet om hem of haar zo goed mogelijk te begeleiden. Natuurlijk gaat het ook over de voorwaarden waaronder het verkocht wordt, maar de persoonlijke band is het belangrijkst.’
‘Het verschil met vroeger is dat mensen tegenwoordig wel weten wat ze onder hun arm hebben als ze hier aankloppen.’
Wat doen jullie hier in Amsterdam?
‘Onze belangrijkste taak is kunst en objecten uit het hogere segment naar die internationale veilingen te brengen en ook om goede Nederlandse kunst een internationaal platform te geven, zodat die een breder publiek krijgen. We hebben het dan over een Isaac Israels, Vincent van Gogh, Hendrik Willem Mesdag, Jan Toorop, Leo Gestel, Bart van der Leck, Theo van Doesburg en Piet Mondriaan. Een heel belangrijk onderdeel is natuurlijk Nederlandse Hedendaagse kunstenaars, zoals Marlene Dumas of Rineke Dijkstra en Cobra kunstenaars zoals Karel Appel, Daar is internationaal veel belangstelling voor. Onlangs hebben we een mooi schilderij van Jan Verkade geveild in Londen en dat vervolgens is aangeschaft door het Rijksmuseum. Verkade was een Nederlandse vertegenwoordiger van de Franse kunstenaarsgroep Les Nabis, symbolisten die rond 1890 in Parijs en Bretagne actief was rondom de schilders Paul Gauguin, Emile Bernard en Maurice Denis. Een Nederlander die dus een plek verdient in de internationale context. Naast het aanbrengen van kunst hebben we voortdurend activiteiten waarop we ons ook sterk richten op nieuwe verzamelaars tussen de dertig en veertig, zoals die bij de Young Collectors en de College Club. Voor die verzamelaars en ook ervaren verzamelaars organiseren we avonden. En niet te vergeten doen we ook nog steeds veel taxaties voor verzekeringen en successie en houden we ons bezit met ‘private sales’.’
Wat heeft wat Sotheby’s veilt in New York of Londen te maken met het werk hier?
‘Ik ben erbij om mijn Nederlandse klanten te begeleiden in het buitenland. Ik ben er ook bij als bijvoorbeeld de Femme au béret et à la robe quadrillée van Picasso in Londen wordt geveild voor bijna 69 miljoen dollar. Ik was er ook toen de Bansky werd versnipperd. Die gebeurtenissen hebben weinig te maken met Sotheby’s Amsterdam, maar ook als mensen lezen dat er een Modigliani bij Sotheby’s in New York is verkocht voor 157 miljoen dollar, dan is dat ook hier talk of the town hier en dus goed voor ons. Wij bedienen vanuit Amsterdam de internationale markt met wat hier wordt ingebracht. De Rembrandt van de biddende Christus die bij Sotheby’s Londen voor ruim tien miljoen euro van de hand ging, kwam hier vandaan. Zo ook Rubens ‘Portret van een Venetiaanse edelman’ die we er veilden voor meer dan zes miljoen euro. Heel bijzonder is ook het verhaal van ‘De oestermaaltijd’ van Jacob Ochtervelt dat wij mochten veilen in Londen. Het schilderij was aan het einde van de Tweede Wereldoorlog in Arnhem gestolen en drie jaar geleden ontdekt in de ambtswoning van de burgemeester in Londen. De vader van de eigenares had bij het uitbreken van de oorlog een deel van zijn kunstcollectie in een bankkluis gedaan die vervolgens door Duitsers werd leeggeroofd. In 2017 is het teruggegeven aan de 97-jarige eigenares en wij hebben dat schilderij vervolgens in Londen mogen veilen voor ruim twee miljoen euro.’
Wat vond je van de Banksy versnippering in bij de Sotheby’s in Londen?
‘Fantastisch! Het was de pispot van Duchamp, maar dan van nu. Hier vond kunstgeschiedenis plaats tijdens de veiling. Natuurlijk schrokken we enorm toen het werk werd versnipperd. Daarna kwam zijn verhaal over zijn afkeer van de commercialisering van de kunst. Het ironische is dat het versnipperde werk weer meer waard werd. Kunst en geld verdienen met kunst is van alle tijden. Rembrandts schilderijen gingen ook van de hand voor een bedrag waar een ambachtsman anderhalf jaar voor moest werken. Ook toen was kunst van dit niveau niet voor de man met de pet, maar van een kleine groep mensen.’
Op veilingen lijkt dat alleen topkunst het geweldig doet, de rest niet. Hoe komt dat eigenlijk?
‘Dat lijkt zo omdat de pers aandacht heeft voor de recordprijzen en dat onthoudt men. Maar het gaat goed met de middenmarkt, alleen is de aandacht wel duidelijk verschoven. Dat heeft te maken met de smaakverandering. Vroeger was er de hang naar het Hollandse interieur en de daarbij behorende kunst. Mensen hadden een kussenkast en een driedelig stel op de kast en hadden misschien Haagse school aan de wand en misschien nog wat moderne kunst. Dat is niet meer zo. De focus van jonge mensen met geld die hun huis inrichten ligt vaak in eerste instantie op contemporary art en design. Maar we zien ook steeds meer jonge mensen die eclectisch verzamelen, die stukken van verschillende categorien en periodes zoals zilver, aardewerk, porselein, glas, meubels mixen.. Sotheby’s richt zich vooral op de bovenkant van de markt, maar heeft ook collection sales en online veiling voor het midden segment bijvoorbeeld. . En dat geeft natuurlijk weer ruimte voor andere veilinghuizen zoals AAG, het Haagse Venduehuis en De Zwaan, goede lokale veilinghuizen. Een deel van de middelmarkt en in het lagere segment wordt ook gedaan bij de online veilinghuizen. We doen wel collectieveilingen, maar geen snuffelveilingen meer.’
De topkunst stijgt alleen maar…
‘Dat komt omdat er steeds nieuwe rijken bijkomen die kunst willen die ze kennen. Dat zie je in de VS, Brazilië, Argentinië, Afrika, Rusland, China en Midden-Oosten. Ze willen herkenbare kunst, kunst die ze ook zien in de musea en dat is de top van de top.’
Komt de middenmarkt nog terug ooit?
‘Mijn missie is om zoveel mogelijk mensen te enthousiasmeren voor het kopen van kunst. Kunst met een verhaal en objecten die met vakmanschap zijn gemaakt. Je ziet de eclectische markt wel groeien, maar nog niet massaal. En dat is jammer, omdat daarmee ook veel specialismen van niche markten bij de veilinghuizen verdwijnt.’
Koopt men hier in Nederland eigenlijk wel kunst?
‘Nederland is altijd een kunstland geweest. En nog steeds. We hebben geweldige musea en tegenwoordig ook fantastische privémusea zoals Voorlinden, een museum met internationale allure. More met Nederlandse modern-realistische kunst en Lisser Art Museum in de tuin van Kasteel Keukenhof zijn ook goede privémusea. We hebben in ons land veel verzamelaars en er komen er ook bij, maar we zijn hier soms wat conservatiever dan in België. Bij onze zuiderburen zijn de verzamelaars jonger en durven ze echt en hebben ze er veel geld voor over, meer dan hier. Hier hebben we nog wel een weg te gaan. Veel nieuwe verzamelaars kopen eerst veel online waar het midden en lagere segment wordt verkocht. En daar worden vaak zeer fatsoenlijke prijzen betaald. Het leuke is dat de smaak zich zo kan ontwikkelen en die verzamelaars steeds duurder gaan kopen. Het belangrijkste verschil met de andere digitale en lokale veilinghuizen is de expertise die we hier in huis hebben en die we kunnen inroepen bij onze collega’s in Londen, Parijs of New York. Vervolgens kunnen we de internationale markt beter bedienen. Ook bij Sotheby’s komt op dit moment zestig procent van de nieuwe kopers online binnen, via de website, via Instagram of Twitter. Het verschil met vroeger is dat mensen tegenwoordig wel weten wat ze onder hun arm hebben als ze hier aankloppen. Dat komt natuurlijk ook door wat mensen allemaal zelf te weten komen op het internet.’
[2019]