'Als je haast hebt, moet je gaan zitten'
Fred Boot, directeur en producent NEW Productions/Soldaat van Oranje – De Musical
Hoe groots ook, het gaat om de inhoud
Al zeven jaar draait de musical in de hangaars van het voormalig Marine Vliegkamp Valkenburg in Katwijk. Inmiddels zijn daar ruim 2,5 miljoen mensen geweest om het verhaal van de Soldaat van Oranje – De Musical in de meest brede zin te ervaren. Hoe groot het spektakel ook is, het succes zit ‘m in het verhaal, vinden de makers.
Tekts: Koos de Wilt voor het boek Amerborgh
In het theater is een compleet golfslagbad aangelegd dat dienst doet als Noordzee.
Iedere avond zijn zo’n honderdtwintig mensen in touw om de voorstelling mogelijk te maken en wordt er een omzet gedraaid van ongeveer 75.000 euro. Dan hebben we het nog niet over de honderdvijftig gasten die dagelijks voorafgaand aan de voorstelling het restaurant bezoeken. Bij de Soldaat van Oranje is alles anders. In het speciaal voor de musical ontwikkelde theater is bijvoorbeeld een compleet golfslagbad aangelegd dat dienstdoet als Noordzee en waarvoor een zwembadvergunning en een zuiveringsinstallatie moesten worden geregeld. Er zijn oude motoren die elke avond over het podium scheuren en buiten staat een originele Dakota, die tijdens de voorstelling met roterende propellers heen en weer taxiet. Ook is er een sociëteitsruimte waar honderden dassen hangen van oud-Minervaleden en staat er een bankje dat daadwerkelijk afkomstig is uit Paleis Het Loo.
Ook overdag is er volop bedrijvigheid. Harry de Bruin is als directeur verantwoordelijk voor de hospitality en de evenementen die overdag plaatsvinden in zowel de Theater Hangaar als de naastgelegen industriële evenementenlocatie Hangaar2. ‘De voorstelling is voor bedrijven een mooie gelegenheid voor een personeelsuitje, maar het theater is ook een unieke plek om bijvoorbeeld nieuwe producten te lanceren,’ vertelt hij. ‘Wie wil er niet een nieuwe truck of auto presenteren in een zaal waar de genodigden van set naar set draaien, waar telkens een ander facet van het product wordt gepresenteerd, net als in de voorstelling waar je van scene naar scene draait? En wie wil er niet een keertje vergaderen in de sociëteit van Minerva? Alle faciliteiten zijn aanwezig: ruimte voor een borrel, een hapje eten en er is volop parkeergelegenheid.’
‘De Soldaat van Oranje was als een bal die groter en groter werd en waaraan steeds meer talenten gingen meedoen.’
Theaterproducent Fred Boot, die in de jaren negentig werkte als pr-manager bij Joop van den Ende, had al sinds 2003 de droom een musical te maken van het beroemde verhaal van de Soldaat van Oranje. ‘In 2005 kregen we een halfuur pitchtijd bij Amerborgh,’ vertelt Fred op zijn kantoor in Amsterdam Oud-West. ‘We wilden een musical buiten de gebaande paden. Het moest letterlijk en figuurlijk rock-’n-roll zijn, stoer en masculien. Ook Alex Mulder is gefascineerd door het verhaal van Erik Hazelhoff Roelfzema, hij vindt het belangrijk dat nieuwe generaties er kennis mee kunnen maken. Na dat half uur kregen we een prachtig ontwikkelingsbudget en konden we de pre-productiefase in.'
Dat proces verliep organisch, alle puzzelstukjes vielen op een wonderlijke manier in elkaar. Fred: ‘Het was als een bal die groter en groter werd en waaraan steeds meer talenten gingen meedoen.’ Aanvankelijk dacht hij aan traditionele locaties. Tot scriptschrijver Edwin de Vries een vliegtuig in de voorstelling schreef. Dat was het moment dat ze begonnen te denken aan iets anders, een voormalig defensieterrein, lege kazernes of een vliegveld bijvoorbeeld.
In september 2007 stierf Hazelhoff. Een half jaar later, op zijn verjaardag, vond de herdenking plaats. Een bijzondere middag, die werd uitgezonden op televisie en waar prominenten als toenmalig kroonprins Willem-Alexander en acteur Rutger Hauer spraken. Fred: ‘Wij hielpen bij de organisatie en zo kwamen we in contact met het enorme netwerk van de verzetsheld. Voormalig opperbevelhebber Dick Berlijn heeft ons aan tafel gekregen bij staatssecretaris Jack de Vries, die ons weer verbond aan het Rijksvastgoedbedrijf. De voormalige Luchthaven Valkenburg was liefde op het eerste gezicht. Het was onder de rook van Wassenaar, Leiden en Katwijk, precies in het centrum van de driehoek waar het leven van de verzetsheld zich heeft afgespeeld. Het werd allemaal zo groot dat ik Robin de Levita vroeg als coproducent. Die zag de hangaar en zei: “Waarom zetten we het publiek niet in het midden zodat we de sets er 360 graden omheen kunnen bouwen?” In die tijd benaderden we ook regisseur Theu Boermans. We hoopten een cross-over te maken tussen het gesubsidieerde toneelcircuit en de vrije producenten en zo de kloof tussen high en low culture te overbruggen. Theu nam Bernhard Hammer mee als decorontwerper, dit leverde een heel realistisch decor op. Vooral geniaal aan het ontwerp zijn de schermen waarop we kunnen projecteren, waardoor het verhaal het publiek nooit loslaat en waarmee we bovendien de sets kunnen wisselen van heel groot naar zeer intiem.’
‘The show is the star.’
De musical doorbreekt de traditionele grenzen op allerlei manieren. Fred: ‘De muziek is redelijk pop-rock. Het vertelt het verhaal echt door, waardoor het publiek bijna niet doorheeft dat het naar een lied luistert. Theu heeft het applaus er zoveel mogelijk uit geregisseerd, ook met het doel de aandacht niet af te leiden. Ook hebben we de keuze gemaakt acteurs te casten en geen musicalsterren die vooral goed kunnen zingen. The show is the star was het credo. De eerste acteur die Erik speelde, Matteo van der Grijn, was nog niet zo bekend en ook geen zanger. Hij werd de ‘oer-Erik’, en ook de twintig Eriks die het stokje overnamen, waren vooral acteur. Ik hoor liever een vals gezongen noot die ik geloof, dan een mooi gezongen lied waarvan ik geen idee heb waarover het gaat. Rechtdoor zingen noemen we dat.’
‘Nieuw Amsterdam is een prachtig verhaal over de stad in de zeventiende eeuw, maar confronteert ons ook met ons koloniale verleden, slavernij en andere sociale misstanden.’
Heeft hij met de Soldaat de gouden formule voor toekomstige producties te pakken? Fred: ‘De filosofie van ons productiebedrijf is gebaseerd op dezelfde uitgangspunten. We brengen verhalen waar Nederlanders zich mee kunnen identificeren. Liefst waargebeurde verhalen op een passende, historische locatie en een vorm die de verhaallijn met de locatie integreert. We werken nu aan de musical Nieuw Amsterdam, gebaseerd op de bestseller van de Amerikaan Russell Shorto. Daarvoor rekenen we met een budget van rond de 15 miljoen euro, meer dus dan de 10 miljoen van de Soldaat. Maar uiteindelijk gaat het vooral om de inhoud. Nieuw Amsterdam is een prachtig verhaal over het ontstaan van New York in de zeventiende eeuw en over Nederland als ondernemend land. Tegelijkertijd confronteert het ons met ons koloniale verleden, slavernij en andere sociale missstanden, die we een plek moeten geven.’ Hoe ga je daar genuanceerd mee om als je het publiek toch met een hoopvol en positief gevoel naar huis wilt laten gaan? Fred: ‘De wortels van New York als meest tolerante stad van de wereld liggen in de periode dat de Nederlanders zich daar vestigden. Dat blijft de boodschap, zelfs zonder de misstanden van toen uit het oog te verliezen. Die zijn wellicht vergelijkbaar de misstanden van nu. Ook daarover zullen mensen over honderd jaar waarschijnlijk zeggen: hoe is het mogelijk dat men dat destijds accepteerde? Onze protagonist Adriaen van der Donck komt gedurende de voorstelling tot de conclusie dat veel daden van de West-Indische Compagnie echt niet kunnen. Hij probeert in zijn eentje de wereld een beetje beter te maken en is dus de spreekbuis van het tegengeluid. Zo vertellen we het verhaal vanuit de twijfel van iemand uit de zeventiende eeuw, die onder invloed van de verlichting tot nieuwe inzichten komt. Op die manier klopt het.’
Omzet: ongeveer 75.000 euro per avond
Aantal medewerkers: totaal 150 - Kantoor NEW Productions, de voorstelling Soldaat van Oranje – De Musical (productie, cast, crew, orkest) en de TheaterHangaar (kantoor, horeca, etc.)
Wapenfeiten 2017: De honderdste geboortedag van Erik Hazelhoff Roelfzema, het zevenjarig bestaan van de musical, de 2,5 miljoenste bezoeker
[2018]
Harry de Bruin, TheaterHangaar en Hangaar2
Theater is ook gastvrijheid
Harry de Bruin is verantwoordelijk voor de het reilen en zeilen van Hangaar2 en de TheaterHangaar, waar de Soldaat van Oranje – De Musical al ruim zeven jaar dagelijks volle zalen trekt. Vaak komen bezoekers vooraf een hapje eten, maken ze gebruik van een pauze-arrangement of ze blijven napraten met een drankje. ‘We willen een totaalbeleving bieden, waar bezoekers worden ondergedompeld in een wereld die in alles refereert aan de voorstelling.’
‘Voor het golfslagbad, dat dienst doet als Noordzee, moest een zwembadvergunning en een zuiveringsinstallatie worden geregeld.’
De directeur van TheaterHangaar is van huis uit geen theaterman. Voordat hij op zijn huidige positie startte, was hij werkzaam in het hotelwezen, waaronder als general manager van het Eden Leidse Square Hotel in Amsterdam. Harry: ‘Ik had altijd al iets met musicals, maar dat het mijn werk zou worden lag niet bepaald in de verwachting. Theaterproducent Fred Boot is degene die mij heeft overtuigd mijn baan in het hotelwezen op te zeggen. Zijn enthousiasme was zo aanstekelijk dat ik het avontuur aandurfde. Ik had geen enkele garantie dat het allemaal zou gaan lopen zoals het gelopen is, maar de sfeer was zo goed, dat ik ervoor ging. Ik ben aan boord gekomen op het moment dat het echt menens werd, en er een organisatie moest worden opgetuigd om de droom werkelijkheid te laten worden.’
Harry is als directeur verantwoordelijk voor alles wat er in het theater buiten het toneel gebeurt: ‘Net als in een hotel gaat het over gastvrijheid, mensen het naar hun zin maken. Toen ik hier voor het eerst op de oude luchthaven kwam was er behalve de landingsbaan nog weinig. Een lege hangaar, waar de ratten in polonaise rondliepen. Dat is nauwelijks meer voor te stellen als je ziet hoe het er nu bij staat. De ruimte is speciaal voor de musical ontwikkeld waarbij kosten noch moeite zijn gespaard. Zo is bijvoorbeeld een compleet golfslagbad aangelegd dat dienst doet als Noordzee en waarvoor een zwembadvergunning en een zuiveringsinstallatie moesten worden geregeld. Aan de hangaar zijn vervolgens de foyer met vier verschillende bars, een restaurant met uitzicht over de landingsbanen, een VIP-bordes voor zakelijke groepen en de kantoorruimtes voor de medewerkers gebouwd.’
‘Iedere avond zijn zo’n honderddertig mensen in touw om de voorstelling mogelijk te maken.’
De Soldaat van Oranje is een compleet bedrijf, met alle gebruikelijke onderdelen als personeelszaken, administratie, financiën en sales. Maar dan in een bijzonder jasje gestoken. Harry: ‘Iedere avond zijn zo’n honderddertig mensen in touw om de voorstelling mogelijk te maken voor zo’n elfhonderd bezoekers en wordt er een omzet gedraaid van ongeveer 75.000 euro. Dan hebben we het nog niet over de honderdvijftig bezoekers die dagelijks voorafgaand aan de voorstelling het restaurant bezoeken voor een lunch of diner. Een avond moet voor onze gasten aanvoelen als een totaalbeleving waar ze worden ondergedompeld in een wereld die in alles refereert aan de voorstelling. Zo is er oranjebitter, een wijnkaart met wijnen uit de landen die in de voorstelling voorkomen, een shop met souvenirs en een museale tentoonstelling over de gewetensvragen waar je tijdens een oorlog voor kunt komen te staan. Zelfs de lampen in de foyer doen op een subtiele manier denken aan de wolken die buiten voorbij drijven, alles is tot in het kleinste detail doordacht. Daarnaast verzorgen wij elke dag de lunches en diners voor de voltallige cast en crew in de artiestenfoyer en zorgt een team van schoonmakers ervoor dat de foyer, restaurants, kleedkamers en alle toiletgroepen schoon zijn en er verzorgd uitzien. Ik mag er met mijn team voor zorgen dat zo’n avond in alle opzichten op rolletjes loopt.’
‘Het theater is ook een unieke plek om bijvoorbeeld nieuwe producten te lanceren’
Daarnaast is Harry verantwoordelijk voor alle evenementen die plaatsvinden in zowel de TheaterHangaar als de naastgelegen industriële evenementenlocatie Hangaar2. Dat is een locatie voor evenementen tot 2.500 personen, met aparte ruimtes voor break-out sessies. ‘De voorstelling zelf, in combinatie met een uitgebreid diner of buffet, is voor bedrijven natuurlijk een mooie gelegenheid voor een personeelsuitje of voor het fêteren van zakenrelaties. Maar het theater is ook een unieke plek voor een congres of om bijvoorbeeld nieuwe producten te lanceren,’ vertelt hij. ‘Alle faciliteiten zijn aanwezig: ruimte voor vergaderingen, een aangeklede borrel of een walking dinner en er is volop parkeergelegenheid. Wie wil er niet een nieuwe truck of auto presenteren in een zaal waar de genodigden van set naar set draaien, waar telkens een ander facet van het product wordt gepresenteerd, net als in de voorstelling waar je van scene naar scene draait? En wie wil er niet een keertje vergaderen in het decor van studentensociëteit Minerva?’
Directie: Harry de Bruin
TheaterHangaar (kantoor): 10 medewerkers
Per avond zijn voor een voorstelling in het theater ongeveer 65 mensen aan het werk aan de voorkant: denk aan het restaurant, de bars, garderobe, parkeerwachters, zaalwachten en de schoonmakers.
Aan de achterkant is ongeveer hetzelfde aantal medewerkers aan de slag, dit zijn de cast, crew en de mensen van de techniek.
Tel daarbij op de ongeveer 10 kantoormedewerkers in het theater, dat maakt dat iedere dag in totaal ongeveer 140 mensen aan het werk zijn.
Adres: Wassenaarseweg 75, 2223 LA Katwijk
hangaar2.nl
Hoogtepunt 2017: De portier van het theater ontvangt de 2,5 miljoenste bezoeker
Persoonlijk motto: Als directeur ben je zo goed als de mensen die voor je werken