Business Lunch met kunsthandelaar Jan Six
A LIFE WITH REMBRANDT
De kunsthandelaar Jan Six XI (1978) is een verre nazaat van Jan Six I (1618-1700), de welgestelde Amsterdammer die ooit door Rembrandt werd geportretteerd. De jonge Six was wereldnieuws toen hij recent een nog onbekend schilderij van Rembrandt ontdekte. Tijd voor een portret van deze kunsthistoricus wiens leven doordesemd lijkt van Nederlands beroemdste schilder ooit. Een lunch bij Dylan Hotel aan de Keizersgracht in Amsterdam.
Tekst en foto's van Koos de Wilt (2018)
Kunst en geschiedenis zijn je met de paplepel ingegoten, zo lijkt het…
‘Als kind ben je óf tekenaar óf sporter. Ik ging voor de tekeningen. Bij de preview van een CoBrA-tentoonstelling in de Nieuwe Kerk, waarvoor mijn vader de catalogus produceerde, stond ik als klein mannetje verbaasd naar een sculptuur te kijken. “Er klopt iets niet,” zei ik hardop. ‘Moet het zo?” vroeg een oudere heer met een baardje, die naast me stond. Hij draaide de kop van het beeld. “Dat mag niet!” riep ik geschrokken. “Ik wel,” antwoordde Corneille. “Ik heb het gemaakt.”’
Je bent Jan Six XI, nazaat van een beroemde familie van notabelen van de stad Amsterdam. Zo vereeuwigde Rembrandt ooit zijn vriend Jan Six I in een wereldberoemd portret, een schilderij dat al eeuwenlang aan de muur hangt in huize Six. Wat doet die geschiedenis met je?
‘Dat er een directe familielijn is naar Jan Six I, vind ik eigenlijk niet het meest boeiende. Wat ik interessanter vind, is dat hij niet een of andere slome duikelaar was uit de Amsterdamse elite die een beetje meedeed. Hij was een vooruitstrevende, pientere kerel. In zijn dagboek probeerde hij grote denkers als Spinoza en Descartes met elkaar te verbinden. En dat in een tijd dat Spinoza nog maar drie jaar dood was en zijn ideeën verboden waren. Ook kocht Jan op een veiling de oudst bekende Bello Gallico kopie uit de eerste helft van de negende eeuw, het beroemde oorlogsverslag van Julius Caesar. Jan was toen nog maar een jonge dertiger, toch bood hij iedereen eruit. Dat werd de talk of the town omdat intellectuelen in de zeventiende eeuw heel erg bezig waren de Nederlandse geschiedenis in relatie te brengen met het grootse Bataafse, en dus Romeinse verleden. Daarin voel ik verbondenheid. Niet omdat ik het geld zou hebben om op een belangrijke veiling bij Christie’s een meesterstuk te kopen, maar wel diezelfde belangstelling voor belangrijke kunst en met de ontdekking ervan een statement willen maken.’
'Wat ik interessanter vind aan Rembrandt, is dat hij niet een of andere slome duikelaar was uit de Amsterdamse elite die een beetje meedeed.'
Hoe en wanneer bedacht je je dat het onbekende Portret van een jonge man wel eens een echte Rembrandt kon zijn?
‘Anderhalf jaar geleden zat ik achter mijn bureau een stapel nieuwe veilingcatalogi door te nemen toen ik een plaatje tegenkwam van een portret dat geschilderd zou zijn door iemand “in the circle of Rembrandt”. Ik kon het werk plaatsen in de tijd waarin het geschilderd moet zijn, en realiseerde me dat Rembrandt toen nog helemaal geen circle had. Op de een of andere manier herkende ik het schilderij en de manier waarop het was geschilderd, maar ik wist niet waarvan. Het zat in de bijzondere gezichtsuitdrukking en het gebaar.
'Twee weken na de val van Lehman Brothers ben ik in volle overtuiging voor mezelf begonnen.'
Ik snuffelde in mijn bibliotheek, maar ik kon niets vinden en dat frustreerde mij. Ik raakte er steeds meer van overtuigd: de kraag, die niet met witte penseelstreekjes was gemodelleerd, maar waar met donkergrijze en zwarte toetsen de uitsparingen in het kant zijn afgebeeld, maken het werk een typische Rembrandt. Toen ben ik met het plaatje naar de grote Rembrandtspecialist Ernst van de Wetering gegaan. Die reageerde met een blik van: “Hé, dit is bijzonder!” Zo’n eerste reactie van Ernst kende ik niet, en ik wist dat ik goed zat. Toen besloot ik naar London te gaan om het origineel te bekijken. Eenmaal aangekomen, keek ik de avond voor de kijkdagen van de veiling, door de ramen van Christie’s Londen. Het schilderij stond op de grond en ik maakte er stiekem een foto van met mijn mobieltje. Heel spannend!’
Het schilderij werd door Christie’s gewaardeerd op zo’n 15 duizend pond (17 duizend euro). Best veel geld…
‘Niet voor een echte Rembrandt natuurlijk. Samen met een investeerder, heb ik het schilderij kunnen kopen voor 135 duizend pond (156 duizend euro). Een koopje, wanneer je bedenkt dat schilderijen door Rembrandt miljoenen kunnen opleveren. Waarvoor ik het denk te verkopen zeg ik niet, het is niet netjes te praten over de portemonnee van de koper. Bovendien zijn er middlemen die zullen proberen het schilderij te verhandelen op basis van de prijs die ik noem. Er zijn al een paar gekken geweest die mij mijn eigen schilderij te koop hebben aangeboden. Maar ik kan je wel vertellen dat deze ontdekking zeer lucratief is.’
'Het schilderij stond op de grond en ik maakte er stiekem een foto van met mijn mobieltje. Heel spannend!'
Waarom besloot je een boek te schrijven over je zoektocht?
‘Mijn vriendin, die bij een uitgeverij werkt, bracht mij op het idee toen ik een factsheet maakte van het onderzoek. “Wat saai!” zei ze. “Waarom schrijf je er niet een boek over? Het is een soort David en Goliath verhaal.” Zij heeft me geholpen het boek spannend te maken voor een groter publiek. Uiteindelijk is het is niet alleen mijn verhaal geworden, maar dat van een groot aantal Rembrandt-kenners. Inmiddels zijn er 24.000 exemplaren van verkocht en is het vertaald in het Engels en Frans.’
Uiteraard zijn er critici die jouw bevindingen betwisten. Hoe ga je daarmee om?
‘Ik zie het als wetenschap en dat maakt het interessant. Tot op heden is de kritiek die ik heb gekregen, steeds van mensen geweest die mijn boek niet hebben gelezen. Die zeggen bijvoorbeeld dat de jongeman een lelijke hand heeft. Ze zien dan niet dat het een handschoen is die de jongeman aanheeft! Het begint allemaal met heel goed kijken.’
Wanneer en waarom besloot je kunsthandelaar te worden?
‘Na mijn studie kunstgeschiedenis wilde ik niet bij een museum werken, maar aan de frontlinie staan van waar het gebeurde, bij het veilingwezen, de handel. Ik ben begonnen bij Sotheby’s in Londen. Tegen de tijd dat ik er aan het hoofd stond van de oude meester afdeling in Amsterdam, werd het me duidelijk dat ik daar niet verder kon, de vestigingen in Londen en New York zouden de belangrijke schilderijen die wij vanuit Amsterdam vonden toch steeds overnemen in hun eigen veilingen. Twee weken na de val van Lehman Brothers ben ik in volle overtuiging voor mezelf begonnen. Dit is het putje van het putje, dacht ik toen, slechter dan dit zal het niet worden. Het duurde even, maar het omslagpunt kwam na drie jaar. Vanaf toen ging het alleen maar beter.’
Is het makkelijker of moeilijker zaken te doen met een naam die iedereen kent in de wereld van old masters?
‘Daar moet ik eerlijk in zijn: dat is een voordeel. Iedereen in de wereld van de oude meesters kent de naam Jan Six. Deuren gaan dan vaak eerder open, maar je moet het vervolgens wel waarmaken, misschien wel meer dan anderen.’
Wat kan het ontdekken van een echte Rembrandt overtreffen in je carrière als kunsthandelaar?
‘Er zullen altijd wel meer grote spannende ontdekkingen te doen zijn, zeker als we geschiedenis vanuit een nieuw perspectief gaan bekijken. Bijvoorbeeld over hoe Rembrandt in alles wat hij maakte, eigenlijk toewerkte naar zijn belangrijkste werk: de Nachtwacht. Het zal mij niet verbazen als we nog een nieuwe Rembrandt zullen vinden...’
Wat denk je dat Rembrandt er zelf van gevonden zou hebben als hij de gekte zou zien rondom zijn kunst?
‘Hij zou verbaasd zijn dat hij vierhonderd jaar na zijn dood nog zo’n enorme impact heeft. Anderzijds zou hij ook denken: natuurlijk, logisch. Ik denk ook dat hij het heel tof zou hebben gevonden dat je met natuurkundig onderzoek, zoals een canvasanalyse, allemaal bijzondere feiten aan het licht kunt brengen. Die vondsten zouden Rembrandt zeer geïnteresseerd hebben.’