Paul en Jasper Lijfering, handelaren in vintage horloges
‘Het horloge is eigenlijk het enige sieraad voor de man’

Het duurste polshorloge ooit is november 2016 bij veilinghuis Phillips geveild voor 10,3 miljoen Euro, een stalen Patek ref. 1518. Vintage horloges zijn sterk in opmars bij verzamelaars van kunst en antiek, en verschijnen steeds vaker op de podia waar traditioneel alleen antiek te vinden is. Oude horloges blijken niet alleen veel jonge kunstliefhebbers aan te spreken, ze blijken ook verrassend waardevast. Een gesprek met vader Paul en zoon Jasper Lijfering, een edelsmid en een juwelier die samen op de Amsterdamse Grachtengordel een handel hebben in vintage watches.

​

Koos de Wilt voor Collect

 

Bij horloges gaat het al lang niet meer over de precieze tijdsaanduiding, de oorsprong ligt er wel. De mensheid heeft het eeuwenlang moeten stellen zonder exacte duiding van de tijd. Van de Oudheid tot en met de Middeleeuwen waren er de zonnewijzer, de waterklok en de astrolabium. In die tijd kwam het niet zo aan op een uurtje meer of minder. In de negende eeuw kwam daar de kaarsenklok bij, in de dertiende eeuw gevolgd door de zandloper. Dat zijn verzamelobjecten geworden. Met de ontdekkingsreizen nam de behoefte aan juiste tijdmeting toe. Met als gevolg dat rond 1600 de eerste door een veer aangedreven halshorloges en tafelklokjes hun intrede deden. In de bedrijvige Hollandse Gouden Eeuw – tijd is geld – wilden mensen nog beter bij de tijd zijn en daarom kwam onze Christiaan Huygens in 1657 met de uitvinding van de slingerklok. Om tijdens de industrialisatie van de negentiende eeuw het arbeidsproces beter te kunnen reglementeren werden de standaardtijd en de openbare tijdsaanduiding ingevoerd. De klok kreeg een steeds grotere rol in het dagelijks leven.

​

'De oorsprong van het polshorloge ligt vooral in de Eerste Wereldoorlog. Toen werden de eerste polshorloges gemaakt voor soldaten die daarmee beter over de grond konden tijgeren tijdens de strijd in de loopgraven.’

 

Het polshorloge liet nog even op zich wachten. Vintage horlogehandelaar Jasper Lijfering houdt van de verhalen daarover: ‘De juwelier Cartier claimt in 1912 het eerste polshorloge te hebben gemaakt voor de Braziliaanse luchtvaartpionier Alberto Santos-Dumont. Tijdens het vliegen kon hij niet op zijn vestzakhorloge kijken, hij had iets anders nodig. De oorsprong van het polshorloge ligt vooral in de Eerste Wereldoorlog. Toen werden de eerste polshorloges gemaakt voor soldaten die daarmee beter over de grond konden tijgeren tijdens de strijd in de loopgraven.’ Veel burgers stapten in de jaren dertig over naar polshorloges, anderen bleven het zakhorloge trouw tot het einde van de Tweede, pas daarna begon de opmars van het mechanische polshorloge met het prachtige uurwerk van binnen. Deze leek in de jaren zeventig van de vorige eeuw weer plaats te maken voor het bekende quartz horloge, maar met de lancering van de Seiko Astron in 1969 werden de mechanische horloges direct een geliefd verzamelobject. Paul Lijfering, vader van Jasper, weet hoe dat komt: ‘Horloges zijn, naast manchetknopen, het enige sieraad voor mannen. Die rol heeft het vintage horloge volledig geclaimd. Een HEMA-horloge van een tientje is preciezer dan een Rolex uit 1940 van een paar ton, maar alleen daarom koop je zo’n horloge niet. Het is een gebruiksvoorwerp, maar ook kunst en een beleggingsobject. Vooral jongeren die op zoek zijn naar authenticiteit spreekt het aan. Wat mij opvalt, is dat de jonge professionals tegenwoordig veel meer te besteden hebben dan ik toen had. Een horloge voor een paar duizend euro, daar kijken ze niet van op. En elk jaar worden ze duurder. Juweliers met nieuwe horloges hebben klappen gekregen tijdens de crisis, maar wij niet. Vintage horloges blijken verrassend waardevast te zijn. Wij kunnen nog steeds waarmaken dat mensen hun horloge altijd kunnen inwisselen voor minimaal de aanschafwaarde.’

 

'Met de lancering van de Seiko Astron in 1969, de quartz horloges,  werden de mechanische horloges direct een geliefd verzamelobject.' 

​

Dress en tool watches

Vader Paul Lijfering is van opleiding edelsmid en zoon Jasper juwelier, de zaak op de Grachtengordel in Amsterdam is van hen samen. In 1987 begon vader met een winkel voor sieraden en horloges op de Oudemanhuispoort, vlakbij de Amsterdamse Wallen, uiteindelijk ging hij alleen door met vintage watches. ‘Ik moest op een gegeven moment weg van de gracht aangezien de muren serieus begonnen te verzakken’, vertelt Paul. ‘De keuze voor de Spiegelstraat was logisch geweest, maar ik wilde niet tussen de antiekjongens zitten, die kijken teveel naar elkaar. Daarom ben ik hier op het Singel beland, in de Jordaan, tegen de Negen Straatjes aan waar mensen graag shoppen.’ In de winkel heeft Jasper het vak echt geleerd: ‘De eerste vier maanden hier waren waardevoller dan mijn hele vierjarige juweliersopleiding in Schoonhoven.’

 

Vader en zoon weten exact wat er in het horloge gebeurt, maar beiden zijn geen horlogemakers. Als een horloge gerepareerd moet worden, sturen ze het door naar gespecialiseerde makers, daar hebben ze een gespecialiseerd netwerk voor. Jasper: ‘Ik heb twee linker handen, het repareren van horloges is ook niet wat ons warm maakt. De romantiek en schoonheid van horloges zit ‘m in het verhaal eromheen. Het gaat meer om het uiterlijk, de verzamelwaarde en de prestige van het merk of het model.’ Vader Paul vult aan: ‘De beroemde en kostbare Rolex Daytona was niet eens een eigen uurwerk van Rolex, daar gaat het dus kennelijk niet om.’

​

Vader en zoon hebben ieder hun eigen klanten en bedienen markten die elkaar aanvullen. Jasper: ‘Mijn klanten werken in de mode, zijn vaak kunstenaars, schrijvers of acteurs. Paul zegt altijd als er iemand aanbelt met een baard: “klant voor jou, Jasper”. Mijn vader heeft meer de notarissen, de makelaars en advocaten, vaak wat ouder en wat netter, meer dress watches, meer Patek Philippe, IWC, Jaeger-Le Coultre en Vacheron. Horloges waarmee je op kantoor kunt aankomen. Ik doe meer in tool watches, sportieve horloges dus die in de jaren vijftig en zestig zijn gemaakt voor duikers of piloten, zoals de Rolex of Omega Speedmaster.’

​

‘Van de kostbaarste horloges die ter veiling worden aangeboden, is het leeuwendeel van Rolex of Patek. Regelmatig worden er in Genève vele tonnen voor een exemplaar betaald, soms zelfs ver boven een miljoen.'

​

Patek versus Rolex

Amsterdam Vintage Watches heeft een rijk palet aan horloges tussen de twee- en de vijftigduizend euro met een bijzondere aandacht voor de merken Patek Philippe en Rolex. Jasper: ‘Van de kostbaarste horloges die ter veiling worden aangeboden, is het leeuwendeel van deze twee merken. Regelmatig worden er in Genève vele tonnen voor een exemplaar betaald, soms zelfs ver boven een miljoen. De marktomvang is verschilt nogal. Bij Rolex gaat het nog steeds over een miljoenenproductie per jaar, van Patek Philippe horloges werden er jaarlijks 30 duizend exemplaren gemaakt. Patek is meer haute horlogerie, moeilijk toegankelijk en gericht op een klein select publiek. Rolex is daarentegen grootschalig en daarmee belangrijk geweest voor de geschiedenis van het horloge. Bovendien zat de marketing van Rolex altijd goed in elkaar: als je succes hebt, heb je een Rolex. In Italië zeggen ze dat je geslaagd bent in het leven als je een Ferrari en een Rolex hebt. Een gemiddelde Italiaan heeft dan ook zeven horloges, in tegenstelling tot de Nederlander, die heeft er maar één. Bij een merk als Rolex gaat het primair om de functionaliteit en de heritage van de horloges.’ Paul vult aan: ‘Bij Patek draait het om de romantiek, de ongekende afwerking en het gevoel, Rolex is stoerder. In muziektermen: Patek staat voor Bach en Mozart en Rolex voor The Beatles en de Rolling Stones. Soms ben je in de mood voor het een, soms voor het ander.’

​

Zo’n duur horloge kan behoorlijk patserig overkomen, daarvan is Paul zich bewust: ‘Ik had een klant die zei: “Ik kan makkelijk zo’n Patek kopen, maar het staat er zo klein op.” Dat zijn types die vooral nieuwe horloges moeten kopen. Maffiabaas Tony Soprano had in de tv-serie een gouden horloges met een gouden band om, die had hij niet voor niets. Juist die horloges zijn momenteel zeer geliefd bij verzamelaars en artiesten. Die zijn een toonbeeld van smaak geworden, terwijl de voetballers van die grote opzichtige, nieuwe horloges kopen met allemaal toeters en bellen. Daar zetten de kopers van de vintage Rolexen zich tegen af.'

​

'Rolex haalde alle kranten toen de Britse lange-afstandszwemster Mercedes Gleizte in 1927 het kanaal wilde overzwemmen en daarbij een Rolex model Oyster droeg.' 

​

Voorloper in alles

Jasper vindt het onterecht dat Rolex bij sommigen dat poenerige imago heeft: ‘Ze zijn voorlopers geweest in alles. Rolex had de eerste automaat, kwam met de bubbleback, en had de eerste waterdichte kast. Rolex haalde alle kranten toen de Britse lange-afstandszwemster Mercedes Gleizte in 1927 het kanaal wilde overzwemmen en daarbij een Rolex model Oyster droeg. Het was wereldnieuws dat een horloge na tien uur zwemmen in zeewater nog steeds goed functioneerde. Ook bij het beklimmen van de Mount Everest en bijzondere momenten bij diepzeeduiken was er een Rolex bij. De maanlanding in 1969 heeft Rolex echter moeten overlaten aan Omega Speedmaster. Klanten willen nog weleens de winkel binnenkomen met de opmerking dat ze alles willen behalve een Rolex, om er vervolgens dan toch met één weg te gaan. Ze hebben dan gezien wat het echt is. Rolex heeft altijd zijn eigen koers gevaren en keek daarbij niet naar andere aanbieders - dat maakt het zo’n mooi merk. In functionaliteit is Rolex nog steeds onovertroffen. De huidige lijnen zijn gebaseerd op de heritage van het merk, de Rolex Explorer was ooit gebaseerd op de behoeftes van mensen die bergen beklommen, de Rolex GMT, met de tweede tijdszone, op piloten. Die uitstraling is nog steeds herkenbaar.’

 

'Paul Newman Daytona's lagen in de jaren zeventig in de uitverkoopbakken, en werden gratis weggegeven – bij wijze van korting – als een klant drie Rolexen kocht. Tegenwoordig beginnen ze bij een paar ton.' 

 

Geassembleerd

Je hoort vaak over vervalsingen. Hoe zit dat? Jasper: ‘Dat is deels ons bestaansrecht, om de koper zekerheid te bieden dat het klopt. Echt nep, Chinese replica’s voor honderd euro, zie je aan de overkant van de straat, de betere namaak moet je zelf in je hand hebben en openmaken. Originele onderdelen zijn heel belangrijk. Als de wijzerplaat of de rand is vervangen door ander materiaal, kan dat veel in waarde schelen. Het gaat om zo origineel mogelijk.’ Paul: ‘Ik noem het wel eens gekscherend postzegelverzamelen, omdat het allemaal zo precies is. Het moet allemaal exact kloppen, kleine verschillen hebben grote prijsconsequenties.’ Hoe komt de prijs eigenlijk tot stand? Paul: ‘Ten eerste is het een kwestie van vraag en aanbod. Als er weinig van is, is het al snel waardevol ook als het materiaal niet heel kostbaar is. Zo werd bij ons een keer voor een stalen Patek Phillippe twintigduizend betaald, en voor een vergelijkbare met zelfde referentie gouden tienduizend. Dat had alles te maken met schaarste, Patek kocht je vroeger bijna altijd in een gouden uitvoering, in staal werden ze nauwelijks gemaakt. Daarom zijn ze nu zeldzamer.’ De zogeheten ‘Paul Newman’ uitvoering van de Rolex Daytona behoort nu tot de duurste die er zijn, maar waren niet altijd geliefd, zo weet Paul zich nog goed te herinneren: ‘Die lagen in de jaren zeventig in de uitverkoopbakken, en werden gratis weggegeven – bij wijze van korting – als een klant drie Rolexen kocht. Tegenwoordig begint een Paul Newman Daytona bij een paar ton. Ook omdat ze in eerste instantie niet heel populair waren en in kleine oplage zijn gemaakt.’ Zeldzaamheid kan hebberig maken, zo vertelt Jasper: ‘De Rolex Milgauss 6541, een horloge dat ik ooit zelf zou willen hebben, is maar heel kort in productie geweest, en nu zeer geliefd. Die kost zomaar anderhalve ton.’ Ook bepalend voor de waarde van een horloge zijn de complexiteit en allerlei specifieke kenmerken zoals het kastnummer, het referentienummer, de conditie van het uurwerk, hoe het gepolijst is en de afronding van de randen. Daarbij geldt overigens niet altijd hoe ingewikkelder, hoe duurder. De huidige moderne horloges zijn immers al oneindig veel gecompliceerder dan de vintage horloges.’

​

'Neil Armstrong had zijn Omega Speedmaster in de cockpit achtergelaten, en het was zijn collega astronaut Buzz Aldrin die als eerste zijn Omega op de maan droeg.' 

 

Beroemde dragers

Bij horloges gaat het ook vaak om bekende personen die het horloge ooit hebben gedragen. Het duikershorloge Rolex Submariner was in de jaren zestig en zeventig bekend als hét horloge van James Bond. Wat doet dat met zo’n horloge? Jasper: ‘Een horloge is meer dan andere kunstvoorwerpen een conversation piece. Het is bijvoorbeeld een interessant gegeven dat de eerste menselijke bezoeker aan de maan een horloge droeg. Wat veel mensen niet weten is dat het eigenlijk de tweede man was die de maan betrad. Neil Armstrong had zijn Omega Speedmaster in de cockpit achtergelaten, en het was zijn collega astronaut Buzz Aldrin die als eerste zijn Omega op de maan droeg. Dat soort weetjes zijn leuk om door te vertellen. Eric Clapton is ook een bekende verzamelaar, dat weten veel kenners. Hij heeft een mooie collectie met bijvoorbeeld een Rolex Albino, een horloge dat kort geleden voor 1,3 miljoen euro werd geveild. Als wij een filmpje zien van een optreden van Clapton, dan kunnen we het niet laten om even te kijken wat hij om heeft.’

Soms krijgt een bepaald model een magische status dankzij een beroemde drager. ‘Steve McQueen droeg bijvoorbeeld de Rolex Submariner 5512. Er wordt vaak gedacht dat hij een Explorer 2 1655 had, maar daar is hij nooit mee gefotografeerd.’ En hoe zit het met het horloge van Obama? Jasper: ‘Die droeg een moderne, nogal lelijke Tag Heuer, niets bijzonders. Waarschijnlijk heeft hij die gekregen van een dierbaar iemand. De nieuwe horloges hebben niet de klasse van vroeger. Ook bij andere merken zie je dit, de oude horloges van Longines en de Breitling zijn prachtig, de modellen van nu zijn niet om aan te zien.’

​

‘Obama droeg een moderne, nogal lelijke Tag Heuer, niets bijzonders. Waarschijnlijk heeft hij die gekregen van een dierbaar iemand.' 

​

Op de hoogte blijven

Hoe blijven vader en zoon Lijfering op de hoogte? Jasper: ‘Ik lees de hele dag door op mijn mobieltje informatie over horloges, via blogs, social media en gespecialiseerde sites zoals Hodinkee. Ik heb ook mijn eigen Instagramaccount met bijna tienduizend volgers. Via Instagram en whatsapp onderhoud ik contact met de nieuwe generatie. Zo zie ik veel voorbij komen, waarvan ik bekijk of het interessant is. Zo komen we deels aan onze collectie, via handelaren en verzamelaars uit de hele wereld. Daarnaast zijn er nog altijd mensen die een wereldreis willen maken, en daarvoor eerst hier het oude horloge van opa komen verkopen. Ook kijken we naar wat er gebeurt op de veilingen. De mooiste horloges worden in Genève en Hong Kong geveild, maar daar kopen wij niet. Op een veiling heb je geen garantie en je betaalt opgeld. Wij verkopen soms wel op veilingen als het om horloges gaat die niet aan onze kwaliteitsstandaarden voldoen.’ Vader vult aan: ‘We komen ook op de internationale beurzen in Parma en München. Ik was kort geleden ook nog bij de Rikketik beurs in Houten. Ook daar kom je soms mooie dingen tegen.’

​

​