Sleutelpersonen van
Alexander Rinnooy Kan
Hoe wordt een manager en ondernemer wie hij of zij is? Vaak is het een kwestie van de mensen die je tegenkomt waarna er iets bijzonders gebeurt. Het gaat dan om sleutelpersonen. Dat kunnen leuke mensen zijn, etters, inspiratiepersonen, bazen of juist de fietsenmaker om de hoek. Wie waren de personen in het leven en werk die de richting van de carrière bepaald hebben van Alexander Rinnooy Kan?
Rechtvaardigheid
Mijn grootmoeder
Mijn Nederlandse grootmoeder van vaderskant kwam uit een Joodse diamantwerkersfamilie. Ze was van Sefardische afkomst en wilde trouwen met een man met een Asjkenazische achtergrond. Maar tussen deze zuid- en oost-Europese Joden bestonden grote spanningen waardoor haar familie heel ongelukkig was met haar keuze. Maar het verzet was tevergeefs. Ze trouwde toch en de familie liet haar uiteindelijk aan haar lot over. Niet makkelijk voor haar, zeker toen ook nog eens haar man, mijn grootvader Kan, al jong overleed. Zonder enige vorm van weduwepensioen bleef zij met drie jonge kinderen achter.
Het belang van dat morele kader heb ik van mijn grootmoeder.
Later is ze hertrouwd met meneer Rinnooy, de naam die mijn vader aan Kan heeft toegevoegd. Mijn grootmoeder was een bijzonder sterke vrouw. Zij had ook haar leven lang altijd gelijk als het ging om morele kwesties. Zij beleefde dat heel intensief en heftig. Heel intuïtief ook, want ze kon zeker niet altijd goed formuleren waarom. Ze was via een vriend, vakbondsman Henri Polak, nauw verbonden geraakt met de diamantwerkersvakbond, waar ze kennis maakte met alle beroemde namen uit het begin van de SDAP. Ik herinner mij nog regelmatig felle discussies bij ons thuis. Mijn vader, die een stuk conservatiever was, sputterde dan wel tegen, maar hij kon maar moeilijk gelijk krijgen van haar. Als opstandige puber gaf ik haar ook al gauw gelijk. Het belang van dat morele kader heb ik van haar.
Liefde voor wiskunde
dr. L. de Haan, wiskundeleraar
Mijn wiskundeleraar van de middelbare school in Den Haag, dr. L. De Haan was een hele stugge en stijve man die op geen enkele manier hartelijk of open was, maar wel een geweldige leraar was. Ik ben er nooit achter gekomen waar die L voor stond - dat wist je in die tijd ook niet. Meneer De Haan was ook al wat ouder toen hij rond 1966 mijn leraar werd. Hij was een gepromoveerde leraar, wat je tegenwoordig nog maar zelden tegenkomt in het middelbare onderwijs. Hij stelde hoge eisen aan al zijn leerlingen al naar gelang hun vermogen en bood doorkijkjes in de wiskunde die ik pas tijdens de studie echt heb leren kennen. Aanvankelijk wilde ik Geschiedenis gaan studeren, maar door hem werd het Wiskunde.
Hij bood doorkijkjes in de wiskunde die ik pas tijdens de studie echt heb leren kennen.
Mijn ouders hebben mij daar in geen enkele manier van proberen te weerhouden. Wat wel bijzonder was, want je kon er eigenlijk alleen maar leraar Wiskunde mee worden. Of promoveren, maar dat was slechts een enkeling gegeven. Als je om je heen kijkt, kom je nogal wat gemankeerde wiskundigen tegen. Cees van Lede en Frits Bolkestein bijvoorbeeld. Ik heb doorgezet en heb het tot mijn eigen vreugde ook afgemaakt. Ik was voorbestemd om te promoveren in de zuivere wiskunde, maar een dag na mijn afstuderen was er met terugwerkende kracht een personeelsstop bij het Ministerie van Onderwijs. Een week eerder of later was er nog wel een mouw aan te passen geweest, maar op dat moment niet. Een bizar toeval. Ik zag het als een vingerwijzing van iets hogers en heb een andere richting gekozen.
Geld verdienen
Gerrit Wagner, topman Shell
Ik zat op school met de dochter van Gerrit Wagner, de man die in die tijd president directeur was van de Koninklijke Shell. Ik was een paar keer met zijn dochter uitgegaan en kwam daardoor bij hem thuis in dat prachtige huis aan de Teylingerhorstlaan in Wassenaar. Het bleek een hele aardige en toegankelijke man te zijn die het aardig vond om leden van jonge garde te bevragen. Hij heeft me begin jaren zeventig op het spoor gezet van Bedrijfskunde als opleiding. Dat bestond toen nog niet. Het was heel bijzonder om regelmatig met zo’n iemand in grote bescheidenheid en zelfverzekerdheid in kleine kring te spreken. Vóór hem kende ik het bedrijfsleven helemaal niet.
Wagner heeft mij het perspectief van de noodzaak van geld verdienen bijgebracht.
Mijn vader was ambtenaar uit volle overtuiging, die zijn hele leven bij het Ministerie van Financiën had gewerkt, de enige echte nette baan die er volgens hem was. Wagner heeft mij het perspectief van de noodzaak van geld verdienen bijgebracht. En ook hoe je van dag tot dag en van jaar tot jaar moet overleven als ondernemer. Van nature en van huis uit had ik niet op voorhand een positief oordeel over het bedrijfsleven. Dat heeft Wagner mij bijgebracht. Het waren de lastige jaren rond 1973, de tijd van de eerste oliecrisis. Wagner leerde ik als een inspirerende en integere man kennen die mij kon uitleggen hoe hij zijn bedrijf in die moeilijke tijden richting gaf. Van hem leerde ik dat dingen vaak ook complexer waren dan wat je als krantenlezer te weten komt. Dat een olieboycot bijvoorbeeld feitelijk helemaal niet mogelijk was in een open land als Nederland.
Curriculum Vitae
Alexander Rinnooy Kan (1949) studeerde wiskunde in Leiden en econometrie in Amsterdam, werkte een jaar voor de Spectrum Encyclopedie (redacteur wiskunde) en drie jaar aan de universiteit Delft. In 1977 ging hij naar de Erasmus Universiteit Rotterdam waar hij in 1980 hoogleraar operationeel onderzoek werd, in 1983 directeur van het Econometrisch Instituut en in 1986 rector magnificus. Tussendoor bekleedde hij gasthoogleraarschappen in onder andere Californië (Berkeley) en Boston (MIT). Na zijn voorzitterschap van VNO (vanaf 1991) en VNO-NCW (vanaf 1995) trad Rinnooy Kan in 1996 toe tot de raad van bestuur van bank/verzekeraar ING, een functie die hij tot juni 2006 bekleedde. Hij is sinds augustus 2006 kroonlid en voorzitter van de Sociaal-Economische Raad. Rinnooy Kan bekleed daarnaast vele bestuursfuncties. Hij is gehuwd en heeft drie kinderen.