Alles van waarde

Arno Verkade, Managing Director Christie’s Duitsland en Nederland

‘Het gedoe eromheen vind ik het leukst’

Tekst en beeld van Koos de Wilt voor Collect

​

‘Ik kan mij nog herinneren dat de acteur Ton van Duinhoven eind jaren tachtig geld inzamelde en zijn uiterste best deed om dit beeld van Simon Carmiggelt hier te krijgen, vlak bij het huis van de schrijver’, zegt Arno Verkade over het borstbeeld van op het Eerste Weteringplantsoen in Amsterdam. Naast het bronzen beeld staat een roestvast stalen bankje op veren waar kinderen lachend op schommelen. ‘Ik vind dit een van zijn beste koppen van mijn vader’, vindt de veilingmeester. ‘Met zijn grijns en zijn hoofd een beetje schuin is het echt de Carmiggelt die we kennen van zijn Kronkels op TV. Ik kan mij herinneren dat zijn weduwe zich toen eerst nog wat had verzet tegen de plaatsing van het beeld. Ze zou er elke dag mee geconfronteerd worden.’

 

Arno Verkade is naast de baas van Christie’s Duitsland en Nederland ook zoon van de beeldhouwer. Bij een breder publiek is zijn vader vooral bekend van de beelden van Johnny Jordaan op het Johnny Jordaanplein in Amsterdam, het beeld van Juliana en Bernhard in de voortuin van Paleis Soestdijk en bijvoorbeeld het beeld van Frits Philips in Eindhoven. ‘Vlak na afgelopen Kerst stierf papa’, zegt de zoon. ‘Hij was al een tijdje ziek. Hij was 79, had hard geleefd en was op. Niet lang voor hij overleed, maakte hij nog wel een beeld ter nagedachtenis van de mensen die door corona om het leven kwamen. Het beeld is ook een dankbetuiging aan alle zorgmedewerkers. De twaalf kleinere versie van het kunstwerk waren heel snel uitverkocht. Actief tot aan het einde.’

‘Het grauwe, groezelige van de jaren zeventig en tegelijkertijd het idealisme heeft een kunst opgeleverd die heel bijzonder is.’

​

Vader en zoon Verkade hebben allebei carrières in de kunst. ‘Van mijn vader heb ik geleerd wat hard werken is. Het was ook een man die flink wat risico’s heeft genomen in zijn leven. Zeker bij brons gaat het gelijk over grote investeringen: brons inkopen, gieten, afwerken, kleuren, transport, een sokkel en een verzekering. Voor een tentoonstelling van twintig beelden was hij al snel een ton verder. Dat heeft vaak stress opgeleverd. Hij was niet een ideale vader. Mijn vader verliet mijn moeder toen ik tien was. Ik bleef met mijn broer bij mijn moeder wonen in Zandvoort terwijl mijn vader in Frankrijk ging wonen. Ik hield veel van hem, met al zijn gebreken weliswaar. Maar ja, een rode lijn in de kunstgeschiedenis is verwaarloosde gezinnen van kunstenaars. Goede kunstenaars zijn vaak wel erg met zichzelf bezig en vaak ook heel onzeker.’

​

Arno Verkade reist veel tussen zijn Amsterdam en Düsseldorf om leiding te geven aan de twee vestigingen van Christie’s. Tot 2016 was het internationale veilinghuis te vinden op de Lairessestraat in Amsterdam eigen veilingen. Inmiddels is de Nederlandse tak gevestigd aan de Vondelstraat 73, ooit gebouwd en bewoond door de architect van het Rijksmuseum en Amsterdam Centraal station P.J.H. Cuypers. Verkade: ‘Hier is het vooral een innamekantoor geworden. Christie’s Amsterdam houdt nog maar twee online naoorlogse en hedendaagse kunstveilingen per jaar, in normale tijden in april en november. Om de innames te beoordelen beschikken we uit specialisten het gebied van naoorlogse en hedendaagse kunst, impressionistische en moderne kunst, oude meesters, negentiende-eeuwse kunst, sieraden, horloges en wijn. Zij nemen kunst in die we elders in de wereld veilen.’

 

Klassiek moderne Nederlandse kunstmarkt

Verkade gaat zitten op een van de bankje achter het beeld van zijn vader. Wat is het gevolg voor de markt dat Christie’s en Sotheby’s gestopt zijn met veilen in Nederland? Verkade: ‘Toen wij stopten met veilen in Amsterdam trokken we onze handen af van de klassiek moderne Nederlandse kunstmarkt, met schilders als Breitner, Isaac Israels, Sluijter en Gestel, en is het klad erin gekomen. Niet alleen door ons vertrek hoor. Er was al een nieuwe groep verzamelaars die iets minder bruin en grijs wilde en iets hippere kunst kocht, maar toen wij ook nog eens als grote speler vertrok met gespecialiseerd team die internationale kopers kon vinden voor een Israels of Breitner had dat grote gevolgen voor de prijzen. We gaan in juni een online veiling doen onder de naam Made in Holland waar we het weer gaan proberen. We hebben er vertrouwen in dat de markt er nog zeker is. Nu ook met kunstenaars met meer lokale kunstenaars als Ko Westerik, Willem Hussem en Frieda Hunziker. We hebben er heel veel zin in dit weer op te pakken en er een nieuw platform voor te creëren.

 

‘Met kunstenaars met meer lokale kunstenaars als Ko Westerik, Willem Hussem en Frieda Hunziker gaan we het in juni proberen.’

​

‘Toch zijn er wel klassiek moderne Nederlandse kunstenaars die het nog goed doen’, zegt Verkade als hij door het zonnige plantsoen wandelt met uitzicht op het Rijksmuseum: ‘Het leuke van een Isaac Israels is dat hij internationaal een rol speelt. Vooral met zijn Indische periode weet hij Chinees Indonesische verzamelaars te bereiken bij onze veilingen in Hong Kong. Israels is ook in Parijs en Londen geweest en heeft daar werken gemaakt. Zijn schilderijen brengen natuurlijk een stuk minder op dan een Monet of Manet, maar toch nog een aanzienlijk bedrag. Het Zeeuws Veilinghuis probeert met hun sleepnet de toppers van Raden Saleh, Rudolf Bonnet en Isaac Israels mee te slepen, waarbij wij ons focussen op alleen die top. Als wij een veiling hebben waarbij we onze internationale specialisten met hun digitale Rolodex voor een paar dagen invliegen, dan zie je wat voor ongelofelijke internationale verkoopapparaat Christie’s is.’

​

Verkade begon in de jaren tachtig als student bij Christie’s als art handler. Hij is er nooit meer weggegaan. ‘Wat mij het meest aanspreekt aan werken bij het veilinghuis is omgaan met kunst en dat met allemaal verschillende mensen. Specialisten met hun kennis van de kunst en hun netwerk en met verzamelaars van allerlei pluimage. Natuurlijk ben ik een kunstmens, maar het gedoe eromheen vind ik het leukst. Eerst heb ik hier in Nederland heel lang gewerkt voor het veilinghuis. Daarna heb ik een paar jaar meegedaan aan de champions league in Londen met de evening sales van naoorlogse kunst en contemporary art. Toen mijn gezin moest overkomen, heb ik na wikken en wegen, besloten dat niet te doen en ben ik uiteindelijk managing director geworden van Christie’s Duitsland. Ik bleef toen gewoon in Nederland wonen. Later, toen Jop Ubbens vertrok in Amsterdam, vroegen ze mij om Nederland erbij te doen. Maar toen er na zes maanden er een nieuwe CEO en die besloot een paar kleinere landen te sluiten, sloot ook Amsterdam. Heel jammer, we schreven super zwarte cijfers en we zagen veel kansen met de Brexit. Die periode vond ik heel zwaar.’

 

Klassiek moderne Nederlandse kunstmarkt

Verkade heeft als kunsthistoricus een achtergrond in de Hollandse Barok, de zeventiende-eeuwse schilderkunst. ‘Ik wilde naoorlogse kunst studeren, maar toen in aan de UvA begon, kon ik colleges krijgen van Ernst van de Wetering en ging ik om. Hij keek naar de werken en naar het genie van de kunstenaar. Geweldige verhalen had hij. Met Ernst keek je naar het oogwit in de reflectie van het oog van Rembrandt. Hij ging naar laboratoria en keek naar de draaddichtheid en hoeveelheid ringen in het hout van het paneel zaten. Ernst was zelf schilder van oorsprong en dat merkte je.’

 

‘Het kan zijn dat ze het in Londen heel erg makkelijk gaan maken, maar het is nu nog te onzeker over wat het gaat worden.’

​

‘Ik ben afgestudeerd in de receptiegeschiedenis van Jacob Jordaens. Na Rubens en Van Dyck was hij de derde schilder van Antwerpen. Bij Jordaens was ik geïnteresseerd in de geschiedenis van de smaak. Hij werd om dezelfde redenen geëerd in de zeventiende, verguisd in de achttiende en herontdekt in de negentiende eeuw. Hij had nooit de Grand Tour gedaan en werd gewaardeerd in de typische Vlaamse modellen die hij afbeeldde, ook als het ging om Maria. Een schande vond men dat in de achttiende eeuw. Jordaens was super commercieel en had zelfs een keer een rechtszaak aan zijn broek over een handtekening van hem op een werk dat hij helemaal niet geschilderd zou hebben.’

 

Jordeans, naoorlogse kunst en hedendaagse kunst, wat is Verkade’s periode in de kunstmarkt? ‘Ik weet veel van klassieke hedendaagse kunst in Nederland, met stromingen als CoBra en Nul en in Duitsland van de Richters en Polkes. Bij die kunstenaars weet je min of meer wat ze betekenen in de kunstgeschiedenis. Bij hedendaagse kunst is dat veel diffuser. Nu met internet en social media is het veel moeilijker uit te maken wie uiteindelijk komt bovendrijven. Een klassiek cv waarbij de kunstenaar op de goede academie heeft gezeten, aan de Rijksakademie heeft gewerkt, bij de juiste galeries groeps- en solotentoonstellingen heeft gehad, museaal is geworden kan ik beoordelen. Maar tegenwoordig heb je soms kunstenaars die die achtergrond helemaal niet hebben en toch 400 à 500 duizend dollar opbrengen. Daar kan ik minder mee. Rond 1850 was de top van de schilderkunst bereikt en had de fotografie de rol van representatie overgenomen van de schilderkunst. De kunst moest zich opnieuw uitvinden. Vanaf dat moment kwamen er andere krachten op. Heel lang waren er klassieke smaakmakers zoals museumdirecteuren, curatoren, grote galeristen en critici. Dat is aan het wegvallen. Natuurlijk zijn er mensen die een ruwe diamant kunnen ontdekken, maar dat is niet mijn kwaliteit.’

 

De Duitse markt

Wat doet Verkade in Duitsland? ‘Net als in Nederland zijn we in Duitsland een zogenaamd rep office. Maar vergis je niet. In vooral Noordrijn-Westfalen, met steden als Düsseldorf, Keulen en Essen, is een kunstgeneratie opgestaan die heel belangrijk is geworden. Het gaat om drie generaties kunstenaars als Joseph Beuys, Gerhard Richter, Sigmar Polke, Martin Kippenberger, Anselm Kiefer tot en met de kunstenaars van nu. Er zijn schilderijen van Richter verkocht voor dertig à veertig miljoen dollar. Wij zijn daarvoor een belangrijk sourcing land voor die internationale markt. We vinden daarbij de werken die een paar decennia geleden zijn gekocht bij de kunstenaars zelf. Hier is het te vinden. Ik heb een appartement recht tegenover de academie in Düsseldorf waar Richter, Polke en Beuys hebben gezeten. Gursky kun je in de kroeg tegenkomen. Het grauwe, groezelige van de jaren zeventig en tegelijkertijd het idealisme heeft een kunst opgeleverd die heel bijzonder is. Iedereen die iets is in de maatschappij heeft ook een bestuursfunctie bij de lokale opera of kunstwereld. Elk bedrijf heeft een kunstverzameling. Elk gat heeft een lokale Kunstverein. Soms zie je een top-Richter hangen bij de tandarts, gekocht in de jaren zeventig.’

 

Wat heeft Verkade te brengen daar in Duitsland? ‘Ik heb Duits laten vallen in de tweede en dat vind ik nu wel jammer. Wat ik meeneem in Duitsland is mijn netwerk die ik vooral in Londen heb gekregen. Ik merk dat Duitsers Nederlanders vaak wel leuk vinden. Duitsers beginnen de werkweek niet met een verhaaltje over wat je in het weekend hebt gedaan. Dat doen Duitsers niet, work is serious business. Dat lockere van Nederland neem ik mee en vinden ook mijn collega’s wel prettig. Duitsers zijn niet zozeer van de hiërarchie, wel van titulatuur. Adel vinden ze ook wel mooi, dat hebben wij Nederlanders niet. In Duitsland zet je op je kaartje dat je jonkheer was, daar moet je in Nederland niet mee aankomen. In de naoorlogse kunstmarkt, waarin in werk, heb je dat minder.’

 

Vanmiddag nog rijdt hij naar Düsseldorf. Nog een vraagje voor hij op de fiets stapt. Hoe gaat de veilingwereld eruitziet na corona en na Brexit? ‘De kunstwereld is een wereld die niet kan zonder dat mensen op een of andere manier samenkomen. Het is een sociale wereld. Beurzen en veilingen met feestjes en partijen zullen daarom wel terugkomen. Maar sommige veilingen zullen alleen online blijven en geen catalogi meer krijgen. Met Brexit gaat het om het reduceren van onzekerheid. Is het handiger om in Londen te veilen of kun je beter in Parijs gaan zitten? Wat voor extra formulieren moet je daarvoor invullen? Het kan zijn dat ze het in Londen heel erg makkelijk gaan maken, maar het is nu nog te onzeker over wat het gaat worden. We hadden een prentje van Escher dat we in Londen wilden veilen, daar zit de goede prentenveiling. We hadden het getaxeerd om 50 à 60 duizend euro, maar duurde zes weken voor we een exportvergunning hadden en daardoor miste we de deadline voor de veiling. Dat moet je niet te vaak hebben.’

​

[2021]

​