De Tempelhof. Een huis omringd met een Franse tuin van bijna tienduizend vierkante meter, zorgvuldig gesnoeide hagenrijen, symmetrische vijvers, seculiere tempelgebouwen en overal kleinere en grote beelden van staal, kunststof en brons. Een ‘gesamtkunstwerk’ waar alles in evenwicht is en ieder detail er toe doet.
Adelheid en Huub Kortekaas hebben een plan ontwikkeld om een nieuwe stilteplek, een soort pelgrimageoord, te ontwikkelen waar mensen kunnen bezinnen en elkaar kunnen ontmoeten.
Adelheid: ‘Onze droom is - om in het landschap van ons eigen leven - De Tempelhof, ook als wij er zelf niet meer zijn, als inspiratieplek voor de toekomst te bewaren en het project Anima Mundi - als manifest symbool van de veranderingsprocessen in de wereld - te realiseren.'
Binnenkijken bij kunstenaarsduo Adelheid en Huub Kortekaas
KLEIN VERSAILLES IN EEN GELDERSE DORP
Ooit stond hier een bouwkaswoning, waar het kunstenaarsduo Adelheid (1947) en Huub Kortekaas (1935) De Tempelhof bouwde als een klein Versailles. Een prachtige Hortus Conclusus aan de dijk van het rivierengebied van het land van Maas en Waal aan de rand van het Gelderse dorp Winssen. Een ‘totaalkunstwerk’, een unieke plek om te wonen, te werken en te ontmoeten. Ook in de toekomst, als het aan de kunstenaars ligt.
Tekst: Koos de Wilt voor COLLECT
Foto’s: Koos de Wilt en Pepeyn.nl
Het kunstenaarsduo is niet piepjong meer, maar heeft grootse toekomstplannen met hun buitenplaats. Voor waar nu een boomgaard van perenbomen is tot aan de dijk, hebben Adelheid en Huub Kortekaas een plan ontwikkeld om een nieuwe stilteplek, een soort pelgrimageoord, te ontwikkelen waar mensen kunnen bezinnen en elkaar kunnen ontmoeten. Anima Mundi, letterlijk vertaald ‘Ziel van de Wereld’ moet het gaan heten. Een zuilengalerij geïnspireerd op de Griekse Agora of Stoa, een plek waar mensen bij elkaar kwamen om te filosoferen over het leven of om even tot zichzelf te komen. ‘Het kunstwerk moet met twee poorten toegang geven tot een grote galerij met twee keer zeven zetels waarop rechters in vergadering zijn over de geest van de tijd. Een van de rechters buigt het hoofd licht als teken van bewustwording dat we medescheppers zijn van onze werkelijkheid en alles met alles verbonden is’, zo legt Adelheid uit: ‘Wij willen een mythische plek creëren midden in een perenbongerd waar mensen als vanzelf stil zijn en zichzelf de drie grote levensvragen kunnen stellen: Wie ben ik, wat is de zin van mijn leven en hoe geef ik er vorm aan? Het plan is nu in behandeling bij de gemeente. Een mondiaal kunstproject, een kerncentrale van de Changing Awareness waar zij een mecenas voor zoeken.’
‘Wij hebben allebei gouden handen en gepassioneerd aan onze droom gewerkt.’
Een universele beeldtaal
Anima Mundi is er nog niet, maar wat er wel is, is indrukwekkend: de Tempelhof. Een huis omringd met een Franse tuin van bijna tienduizend vierkante meter, zorgvuldig gesnoeide hagenrijen, symmetrische vijvers, seculiere tempelgebouwen en overal kleinere en grote beelden van staal, kunststof en brons. Een ‘gesamtkunstwerk’ waar alles in evenwicht is en ieder detail er toe doet. Overal zien we de plant als metafoor van de mens die zijn armen naar boven uitstrekt, een beeld dat doet denken aan de Man van Vitruvius van Leonardo da Vinci. Deze staat symbool voor het verlangen tot ontplooiing, zowel spiritueel als materieel, zo legt Huub uit. In het kunstwerk de Metafysischetuin is 99 keer het woord ‘plant’ te lezen met in het midden een bladgouden plant. In alles spreekt een fascinatie voor getallen en de ordening en het ritme van de natuur. Huub: ‘Het hele complex is doortrokken van de getalsverhouding 33 + 33 + 33 + 1 = 100. Er staan 99 bomen in de tuin en er zijn twee ‘akkers’ met 33 gestuukte kiemplanten op de voorgevel. De poort is 7.77 m hoog, evenals de tempelknop aan het einde van de tuin. De plant op het voorplein heeft een diameter van 6.66 m, dezelfde maat als de hoogte van de voorgevel van het huis. De menselijke maat en het spanningsveld van ordening en getallen vormt een natuurlijk onderdeel van ons werk en vormt de blauwdruk van De Tempelhof.’
‘We inspireren mensen hun leven te leven als een kunstwerk waarvan ze zelf de kunstenaar zijn.’
Van ‘ik’ naar ‘wij’
Hoe is dit alles ontstaan? Huub: ‘In 1965, ik was toen dertig ontmoette ik Adelheid, die zeventien was. Gelijk was het programma van ons leven duidelijk, en dat is nooit meer weggegaan. Wij wilden samen een universele beeldtaal creëren in een chaotische wereld die we om ons heen zagen. Adelheid deed tuinarchitectuur en ik was in die tijd nog onderwijzer en samen werden we beeldend kunstenaars. Wij wilden kunst van de sokkel halen en midden in de samenleving zetten. Kunst was in die tijd nog de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie. Wij wilden de vraag van het ‘ik’ verplaatsen naar het ‘wij’. We maakten bronzen, cortenstalen en polyester beelden o.a. van engelen en ook de bekende Engelhartstoel (1970). Zo is rond de eeuwwisseling ook de Tempelhof ontstaan.’
Hoe hebben jullie vorm kunnen geven aan jullie missie? Adelheid: ‘Middelen ervoor hadden we niet. Huub woonde in die tijd antikraak (in) op Slot Doddendael in Ewijk. Ik ben bij hem in gaan wonen en van daaruit zijn we begonnen. Wij hebben allebei gouden handen en hebben gepassioneerd aan onze droom gewerkt. Met hypotheken hebben we voor een habbekrats een paar huizen in slechte staat opgekocht en in paleizen veranderd. Die huizen verkochten we in tijden dat de markt meezat. Zo konden we ons vrije werk maken en onafhankelijk blijven. Veel kunstenaars zit muurvast aan galeries, dat hebben we nooit gewild. Ooit hadden we een solo in Basel en zagen hoe daar alles is verbonden met commercie. Dat wilden we niet. Wij zijn niet vermogend, we hebben gewoon een hypotheek en kunnen leven van ons werk. Verder geven we rondleidingen, verhuren ruimtes voor inspirerende sessies en er bestaat de unieke mogelijkheid een filosofische overnachting op De Tempelhof te reserveren om met ons de kunst, het leven en de toekomst van onze wereld te bespiegelen.
‘De Renaissancistische kunstenaar ontdekte zichzelf als een autonoom wezen. Zo staan wij ook in het leven.’
De renaissance mens
Het kunstenaarsduo voelt zich verbonden met de renaissance mens. Wat bedoelen ze daarmee? Huub: ‘De Renaissancistische kunstenaar ontdekte zichzelf als een autonoom wezen. Zo staan wij ook in het leven. Als individu ben je medeschepper van de wereld, verbonden met het geheel en heb je daarin een verantwoordelijkheid. Zoals in de tijd van de Renaissance, en net als toen wij samen begonnen, zo staan we nu weer op een breekpunt. We moeten op een volkomen nieuwe manier in de werkelijkheid staan. Wij zijn mensen van de transactie en willen mensen inspireren ook een sprong te maken in hun leven. Maak van je leven een kunstwerk, zeggen we. De transitie begint klein, bij het individu en daaruit kan iets groots ontstaan. Als je nu ziet hoe mensen hun eetgewoonte veranderen, dan zie ik voor me dat we ook met al onze creativiteit het probleem van bijvoorbeeld de plastic soep kunnen oplossen. Het begint ermee dat individuen daarin hun verantwoordelijkheid nemen.’
Het kunstenaarsduo noemt hun kunst Quantum Art. Wat verstaan ze daar precies onder? Huub: ‘Dat is kunst die een nieuwe werkelijkheid wil scheppen in het bewustzijn dat alles met alles verbonden is. Een creatieve symbiose tussen het mannelijke en vrouwelijke, tussen natuur en cultuur, tussen Oosters en Westers denken, tussen individu en maatschappij. Naast de economie die dominant is in alles wat we doen, moet er weer een betekenislaag bijkomen. We moeten het leven weer schoonheid, betekenis en een menselijke maat geven en niet alleen een commerciële maat. In alles wat we maken willen we die verbinding maken. Ook voor de toekomst.’ Adelheid: ‘Onze droom is - om in het landschap van ons eigen leven - De Tempelhof, ook als wij er zelf niet meer zijn, als inspiratieplek voor de toekomst te bewaren en het project Anima Mundi - als manifest symbool van de veranderingsprocessen in de wereld - te realiseren. Anima Mundi moet een plek zijn waar de bezoeker in stilte en verwondering even stil kan staan en zich bewust kan worden dat we een onverbrekelijk deel zijn van de natuur. Met ons werk inspireren we mensen om hun leven te zien als een kunstwerk waarvan ze zelf de kunstenaar zijn.’
www.huubenadelheid-kortekaas.nl
[2018]
Lees ook het verhaal over het creëren van privé-musea zoals Voorlinden en De Tempelhof in Wijzer.
