Beneden in de studio zijn twee eilanden van bureaus. Aan de ene kant het team van de landschappen onder leiding van de Duitse landschapsarchitecte Jana Crepon en aan de andere kant het team van de Venezolaanse architecte Aura Luz Melis dat zich bezig houdt met interieurs. Een medewerker van het interieurteam heeft haar sneakers uitgedaan en werkt tussen de bureaus aan een lang rood doek voor een installatie in het Schauspielhaus in Düsseldorf. Even verderop rolt gordijnontwerper Peter Niessen een tapijt op voor een tentoonstelling. Ontwerpbureau Inside Outside is sinds vorig jaar vanuit de Amsterdamse binnenstad neergestreken op een industrieterrein aan de westkant net binnen de ring. Een witte doos tussen bedrijven als een tegelgroothandel en een theaterproductiebedrijf. Aan de overkant raast de trein langs de volkstuinen van het Sloterdijkermeer. 

​

‘Het duurt soms jaren na een eerste contact voordat er een opdracht uitrolt''

​

Het ontwerpbureau werd in 1991 opgericht door Petra Blaisse (1955). Na haar studie aan kunstacademies in Londen en Groningen ging ze in 1978 aan de slag de afdeling Toegepaste Kunsten bij het Stedelijk Museum in Amsterdam. In 1986 werd ze freelance tentoonstellingsontwerpster en gaandeweg werd ze internationaal bekend door haar textiele interventies en tuin ontwerpen. Vaak werkte ze samen met OMA/Rem Koolhaas. Blaisse is al 35 jaar actief, maar tijd is een relatief begrip voor haar, vertelt ze in haar werkkamer op de eerste verdieping: ‘Het duurt soms jaren na een eerste contact voordat er een opdracht uitrolt. Heel soms gaat het verrassend snel. Ik werd een keer gebeld of ik per direct een helikopter kon komen inrichten in Engeland. Dat was een maand hard werken en goed verdienen en de opdrachtgever was er heel blij mee. Ik zou vervolgens overal in de wereld zijn huizen gaan inrichten tot mijn man ineens met een krant kwam waarin stond dat de ondernemer was omgekomen in het verkeer. Toen was er dus ook geen opdracht meer. Zo werkt het.’ 

​

'We hebben een web van lineaire paden ontworpen die alle belangrijke punten efficiënt met elkaar verbinden.'

​

Een opdracht met een langere tijdspanne is het park Biblioteca degli Alberi in Milaan. Blaisse: ‘Dat heeft vijftien jaar geduurd. In 2003 deden we mee aan de besloten competitie en die wonnen we het jaar erop. Vervolgens hoorden we jarenlang niets. Toen heb ik maar eens gebeld. In het contract stond dat de winnende partij 75 duizend euro kon factureren als de opdracht niet binnen een bepaalde termijn zou zijn geëffectueerd. Wij konden dat in 2009, middenin de crisis, goed gebruiken. Maar toen vroegen ze of we toch niet liever de opdracht wilden uitvoeren. Dat wilden we zeker en we hebben toen het plan uitgewerkt en uitgevoerd in een omgeving die inmiddels helemaal was veranderd. Tien jaar geleden was het een gebied dat sinds de bombardementen van de Tweede Wereldoorlog braakliggend was gebleven tussen een arbeidersbuurt met veel kunstenaars. Nu staat er allemaal prestigieuze architectuur omheen en is het een financieel en modedistrict geworden. Door de jaren heen was aan de buurt door het gemeentebestuur steeds een park beloofd. Eindelijk zijn een paar maanden geleden de hekken weggehaald en is het park geopend, na vijftien jaar!’

​

'Zowel van veraf als van dichtbij moeten de werken een verhaal hebben. Het kleinste detail is van belang.'

​

Biblioteca degli Alberi 

Blaisse laat de verschillende Nederlandse en internationale architectuurbladen zien waarin de Milanese tuin wordt besproken. Wat was eigenlijk de bedoeling van het park? Blaisse: ‘De briefing voor het park was om alle gebieden met verschillende functies eromheen met elkaar te verbinden. Maar dat is een ongelofelijk ingewikkeld traject. Het park ligt boven allemaal tunnels voor treinen, de metro en auto’s. Het was dus technisch heel ingewikkeld, maar ook juridisch was het lastig omdat we te maken kregen met allemaal verschillende eigenaren. Het park moest daarnaast natuurlijk van alles bieden. Je moest er kunnen sporten, wandelen, ontspannen en recreëren en er was een culturele doelstelling. Tijdens de competitie was het thema mode en werd ook een modemuseum en -academie voorgeschreven. Dat moest allemaal zijn plek krijgen. We hebben een web van lineaire paden ontworpen die alle belangrijke punten efficiënt met elkaar verbinden. Dit web levert onregelmatige velden op, die elk met een eigen tuintypologie zijn ingevuld. Daarover verspreid zijn 23 cirkels van bomen geplaatst. Om het park in zo’n agressieve, stedelijke omgeving body te geven moet je hele sterke statements maken. Het mooie van ons ontwerp was dat het jaren later nog heel goed bij de nieuwe omgeving paste. Nu is het klaar en gaat alle aandacht naar hoe het park kan meebewegen in de tijd, hoe je het kan onderhouden, organiseren en financieren.’

​

Eenheid in chaos

In het park komt heel veel samen van wat Petra Blaisse in de afgelopen decennia heeft gemaakt. Blaisse: ‘Het tactiele en beweeglijke, het gebruik van kleuren, de grafische kracht van de plattegrond en de precieze detaillering passen bij ons werk. Veel van onze doeken en gordijnen hebben dat ook. Zowel van veraf als van dichtbij moet alles een verhaal hebben. Het kleinste detail moet werken. De ronde heuvel die we hebben gemaakt voor de Walker Art Center in Minneapolis creëert diepte en perspectief. Door de kleurrijke, rechthoekige gras- en boom ‘tapijten’ ziet de tuin er van boven uit als een schilderij, maar op de grond heeft het prachtige zichtlijnen die gedurende de seizoenen steeds veranderen. Voor het wandtapijt Damask in het Stedelijk hebben we iets gemaakt dat uit vele lagen bestaat en dat van veraf en van dichtbij op een verschillende manier werkt, en van veraf lijkt het alsof er beweging in zit. Het park in Milaan heeft twintig verschillende veldtypologieën en al die velden worden tot in detail ingevuld. Eentje bijvoorbeeld door plantenontwerper Piet Oudolf die iets geheel eigens heeft gemaakt dat naadloos past binnen het geheel. Volumes, bewegingen en kleuren veranderen voortdurend gedurende het seizoen, zoals maïsvelden er ook heel anders uitzien in verschillende jaargetijden. Dat is misschien kenmerkend voor al ons werk, dat het verschillende ruimtelijke effecten heeft die steeds veranderen maar die toch een eenheid vormen met de omgeving.’

​

'De lussen en rondingen van dit witte lint laten zien dat het in de academische wereld een voortdurend zoeken is.'

​

Blaisse loopt langs de bureaus van de medewerkers waarvan sommigen aan landschappen werken en anderen aan interieurs en doeken. Wat hebben die met elkaar te maken? Blaisse: ‘Bij de ene krijg je vieze handen en bij de andere is dat uit den boze. Maar veel is hetzelfde. Onze doeken zijn ook beweeglijk, zoals de natuur. Met onze doeken kunnen we stormen suggereren. Het mooiste is als je het samen kunt doen, dat je de tuin ontwerpt en in het interieur doeken kunt laten meebewegen met situaties en met wind.’ Wat is eigenlijk de gemeenschappelijke deler van dit alles? Blaisse: ‘Als het enigszins kan heeft alles wat we doen met binnen en buiten te maken, met ruimtes en atmosferen creëren in en om de architectuur en stedenbouw. Ons werk gaat vaak over verrassing en tijdelijkheid. Wat verandert is dat ons werk technisch steeds verfijnder is geworden, we zijn ambitieuzere en grotere projecten gaan doen, overal ter wereld. Sommige ook waarbij de hoofdaannemer zijn. En het leuke is dat we tegenwoordig ook heel veel opdrachten hebben in Nederland.’ 

​

Naast een vol rollen draad, piepschuim, tegeltjes, stenen en plankjes gepropte kast vertellen de landschapsontwerper Jana Crepon en Blaisse over een project voor Universiteit in Amsterdam aan de Roeterstraat, het Roeterseiland. Crepon: ‘Dit landschapsontwerp heeft tot doel de universiteitscampus te verbinden met het historische stadscentrum en tegelijkertijd een unieke en moderne omgeving te creëren voor studenten, wetenschappers en lokale bewoners. Waar er eerst drieduizend studenten waren, lopen er nu zestienduizend rond. Wij hebben daar de buitenruimten voor mogen ontwikkelen en hebben daarvoor alles mogen openbreken. Door de bestrating loopt een lint van witte bakstenen en dat de studenten door de campus begeleidt. De lussen en rondingen van dit witte lint laten zien dat het in de academische wereld een voortdurend zoeken is, dat ontwikkeling van kennis niet langs een rechte lijn verloopt. Maar het lint creëert ook bloementuinen en plekken waar het fijn is om te zijn. Ook dit proces is zeker niet alleen een esthetisch traject geweest. Je hebt te maken met de infrastructuur van de universiteit, met parkeerplaatsen, fietsenrekken, in- en uitgangen, vuil opslagplekken, en zones waar vrachtauto’s wel of niet mogen rijden. Toch moet het er allemaal uitzien alsof het een romantisch landschap is.’

​

'De zes enorme doeken van elk 15 meter hoog, 47 meter breed kunnen kamers vormen of als schermen worden gebruikt die ruimtes afscheiden of verdelen.'

​

Tilburgs textiel

Voordat Blaisse in een nieuwe vergadering duikt, wil ze nog snel iets vertellen over de LocHal in Tilburg. Blaisse: Het is een oude treinreparatiewerkplaats dat nu het onderkomen van de Bibliotheek Midden-Brabant, Kunstloc en Seats2Meet is. Blaisse: ‘Met de architecten Civic en Braaksma & Roos en ingenieurs van Arup hebben we een gebouw bedacht waarbij we alles zo veel mogelijk houden zoals het was. We wilden er geen massieve dozen in zetten. Het is een open landschap geworden van trappen met af en toe een doosje waar iets bijzonders gebeurt. Men houdt zicht over het geheel, voeling met het stoere staal en de oude glazen gevels. De zes enorme doeken van elk 15 meter hoog, 47 meter breed kunnen kamers vormen of als schermen worden gebruikt die ruimtes afscheiden of verdelen. En ze verbeteren door hun massa, zachtheid en geplooide oppervlak natuurlijk ook de akoestiek van de ruimte. Samen met het TextielLab hebben we speciale stoffen ontwikkeld die worden geweven in het textielmuseum van Tilburg. Met de doeken is het geheel heel licht en transparant gebleven, en een welkome verzachting van het ruige en stoere gebouw. Zo, nu moet ik mij echt excuseren want ik moet in vergadering.’ 

​

​

[2020]

​

​